4.6. Prowadzenie i archiwizowanie dokumentacji medycznej

Spis treści:

Wprowadzenie

1. Dokumentacja opiekuna medycznego

2. Przepisy prawa dotyczące dokumentacji

3. Prowadzenie i archiwizowanie dokumentacji

4. Segregowanie zużytego sprzętu, przyborów, materiałów i środków – prowadzenie dokumentacji

Bibliografia

Wprowadzenie

Prowadzenie e-dokumentacji będzie obowiązkowe od 1 sierpnia 2014 r.

System informatyczny do zarządzania elektroniczną dokumentacją musi:

· zapewniać zabezpieczenie przed jej utratą lub uszkodzeniem,

· tworzyć kopie zapasowe, które w razie awarii elementu infrastruktury zapewnią możliwość odzyskania utraconych danych,

· zapewniać kontrolę dostępu,

· zawierać moduł zarządzania uprawnieniami użytkowników.

1. Dokumentacja opiekuna medycznego

Dokumentacja medyczna dzieli się na:

· indywidualną – dotyczy ona konkretnego pacjenta korzystającego z usług medycznych wykonywanych przez dany szpital czy przychodnię,

· zbiorczą – odnosi się ona do ogółu chorych korzystających ze świadczeń zdrowotnych w placówce medycznej lub określonych grup pacjentów; należą do niej księgi, rejestry, formularze itp.

Dokumentacja medyczna indywidualna dzieli się również na dwie grupy:

· wewnętrzną – przeznaczoną na potrzeby zakładu; są to w szczególności historia zdrowia i choroby, w których dokonuje się wpisów o wydaniu pacjentowi niezbędnych dokumentów, np. w trakcie jego wypisywania ze szpitala, lub załącza jej kopie;

· zewnętrzną – skierowaną do pacjenta; znajdują się w niej: skierowanie do szpitala, na badania diagnostyczne i konsultacje, zaświadczenia, orzeczenia, opinie lekarskie oraz karta informacyjna dotycząca przebiegu leczenia szpitalnego; dokumentacja musi być prowadzona w sposób czytelny oraz w porządku chronologicznym; pod każdym wpisem musi być podpis osoby sporządzającej jakiekolwiek adnotacje w dokumentacji dotyczącej pacjenta; nie mogą one być usunięte, a jeżeli został popełniony błąd, należy go skreślić i opatrzyć datą skreślenia i podpisem osoby dokonującej korekty wpisu.

Dokumentacja prowadzona przez opiekuna medycznego dotyczy następujących obszarów:

· diagnozy potrzeb i problemów podopiecznego,

· analizy zebranych danych i ustalenie działań opiekuńczo-pielęgnacyjnych,

· realizacji działań podjętych przy podopiecznym (przyjmowanie i realizacja zleceń – lekarza, pielęgniarki), dokumentowanie wykonania),

· ocena wykonywanej pracy.

Przykładowa dokumentacja opiekuna medycznego

Plan działania

1. Wykaz problemów higienicznych i opiekuńczych chorego:

………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

2. Wykaz zaplanowanych czynności niezbędnych do wykonania zadania:

3. Wykaz przyborów i sprzętu potrzebnego do wykonania zadania:

Karta obserwacji i indywidualnej pielęgnacji chorego

Placówka/oddział	Data rozpoczęcia
…………………………………..	…………………………………
Imię i nazwisko podopiecznego/pacjenta	Nr historii choroby
…………………………………..	…………………………………..
Pesel
…………………………………..

Data		Data
Zabiegi pielęgnacyjne	Godzina	Zabiegi pielęgnacyjne	Godzina
Toaleta całego ciała
Oklepywanie
Karmienie
Zmiana pozycji
Gimnastyka oddechowa
Podanie basenu/kaczki
Zmiana pieluchomajtek
Karmienie
Słanie łóżka
Zmiana bielizny osobistej
Całkowita zmiana bielizny pościelowej
Wykonanie okładu
Rejestracja odleżyn
Klasyfikacja odleżyn Stadium 0 – brak odleżyn – zdrowa skóra Stadium I – zaczerwienienie lub zblednięcie skóry Stadium II – odleżyna nieprzekraczająca grubości skóry Stadium III – odleżyna drążąca w głąb tkanki podskórnej Stadium IV – odleżyna głęboko drążąca do mięśni, powięzi i stawów, niebezpieczeństwo posocznicy

Karta czynności higieniczno-pielęgnacyjnych

Imię i nazwisko	Pesel
…………………………………..	………………………………….

Czynności higieniczno-pielęgnacyjne	Data:				Data:			Data:
Czynności higieniczno-pielęgnacyjne	R	P	W		R	P	W	R	P	W
Toaleta ciała częściowa
Toaleta ciała całkowita
Zmiana bielizny pościelowej całkowita
Zmiana bielizny poście-lowej częściowa
Zmiana bielizny osobistej
Ścielenie łóżka
Okład ciepły
Okład zimny
Karmienie
„+” – czynność wykonana				„P” – w południe
„–” – czynność niewykonana				„W” – wieczorem
„R” – rano

Źródło: http://moipip.org.pl/kolegium/files/historia_zdrowia_i_choroby.pdf

Potrzebne druki można znaleźć na stronach:

· http://moipip.org.pl/kolegium/dokumentacja_pielegniarki.html,

· http://przychodnia-trzykotwice.pl/druki-i-formularze-do-pobrania/.

2. Przepisy prawa dotyczące dokumentacji

Podstawa prawna

· Ustawa z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz.U. nr 91, poz. 408 z późn. zm.).

· Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 10 sierpnia 2001 r. w sprawie rodzajów dokumentacji medycznej w zakładach opieki zdrowotnej, sposobu jej prowadzenia oraz szczegółowych warunków jej udostępniania (Dz.U. nr 88, poz. 966, z późn. zm).

· Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 21 grudnia 2010 r. w sprawie rodzajów i zakresu dokumentacji medycznej oraz sposobu jej przetwarzania

Na podstawie art. 30 ust. 1 Ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz.U. z 2009 r., nr 52, poz. 417 i nr 76, poz. 641 oraz z 2010 r. nr 96, poz. 620) zarządza się, co następuje:

Rozdział 1

Przepisy ogólne

§ 1

Dokumentacja medyczna, zwana dalej „dokumentacją”, jest prowadzona w postaci elektronicznej lub w postaci papierowej.

§ 2

1. Dokumentację stanowi:

1) dokumentacja indywidualna – odnosząca się do poszczególnych pacjentów korzystających ze świadczeń zdrowotnych;

2) dokumentacja zbiorcza – odnosząca się do ogółu pacjentów lub określonych grup pacjentów korzystających ze świadczeń zdrowotnych.

2. Dokumentacja indywidualna obejmuje:

1) dokumentację indywidualną wewnętrzną – przeznaczoną na potrzeby podmiotu udzielającego świadczeń zdrowotnych, zwanego dalej „podmiotem";

2) dokumentację indywidualną zewnętrzną – przeznaczoną na potrzeby pacjenta korzystającego ze świadczeń zdrowotnych udzielanych przez podmiot.

3. Dokumentację indywidualną wewnętrzną stanowią w szczególności:

1) historia zdrowia i choroby;

2) historia choroby;

3) karta noworodka;

4) karta indywidualnej opieki pielęgniarskiej;

5) karta indywidualnej opieki prowadzonej przez położną;

6) karta wizyty patronażowej;

7) karta wywiadu środowiskowo-rodzinnego.

4. Dokumentację indywidualną zewnętrzną stanowią w szczególności:

1) skierowanie do szpitala lub innego podmiotu;

2) skierowanie na badanie diagnostyczne lub konsultację;

3) zaświadczenie, orzeczenie, opinia lekarska;

4) karta przebiegu ciąży;

5) karta informacyjna z leczenia szpitalnego.

5. W dokumentacji indywidualnej wewnętrznej dokonuje się wpisu o wydaniu dokumentacji indywidualnej zewnętrznej lub załącza jej kopie.

§ 4

1. Wpisu w dokumentacji dokonuje się niezwłocznie po udzieleniu świadczenia zdrowotnego, w sposób czytelny i w porządku chronologicznym.

2. Każdy wpis w dokumentacji opatruje się oznaczeniem osoby dokonującej wpisu, zgodnie z § 10 ust. 1 pkt 3.

3. Wpis dokonany w dokumentacji nie może być z niej usunięty, a jeżeli został dokonany błędnie, zamieszcza się przy nim adnotację o przyczynie błędu oraz datę i oznaczenie osoby dokonującej adnotacji, zgodnie z § 10 ust. 1 pkt 3.

§ 5

Strony w dokumentacji prowadzonej w postaci papierowej są numerowane i stanowią chronologicznie uporządkowaną całość. W przypadku sporządzania wydruku z dokumentacji prowadzonej w postaci elektronicznej, strony wydruku są numerowane.

§ 6

1. Każdą stronę dokumentacji indywidualnej prowadzonej w postaci papierowej oznacza się co najmniej imieniem i nazwiskiem pacjenta. W przypadku sporządzania wydruku z dokumentacji indywidualnej prowadzonej w postaci elektronicznej, każdą stronę wydruku oznacza się co najmniej imieniem i nazwiskiem pacjenta.

2. Jeżeli nie jest możliwe ustalenie tożsamości pacjenta, w dokumentacji dokonuje się oznaczenia „NN", z podaniem przyczyny i okoliczności uniemożliwiających ustalenie tożsamości.

3. Do dokumentacji indywidualnej wewnętrznej włącza się kopie przedstawionej przez pacjenta dokumentacji lub odnotowuje się zawarte w niej informacje istotne dla procesu diagnostycznego, leczniczego lub pielęgnacyjnego.

4. Dokument włączony do dokumentacji indywidualnej wewnętrznej nie może być z niej usunięty.

§ 7

1. Nazwa i numer statystyczny rozpoznania choroby, problemu zdrowotnego lub urazu są wpisywane w dokumentacji według Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych Rewizja Dziesiąta.

2. Numer statystyczny, o którym mowa w ust. 1, składa się z pięciu znaków, przy czym po trzech pierwszych znakach czwarty znak stanowi znak kropki. W przypadku gdy rozpoznanie posiada trzyznakowe rozwinięcie należy podać trzy znaki.

§ 8

W dokumentacji indywidualnej wewnętrznej zamieszcza się lub dołącza do niej:

1. oświadczenie pacjenta o upoważnieniu osoby bliskiej do uzyskiwania informacji o jego stanie zdrowia i udzielonych świadczeniach zdrowotnych, ze wskazaniem imienia i nazwiska osoby upoważnionej oraz danych umożliwiających kontakt z tą osobą, albo oświadczenie o braku takiego upoważnienia;

2. oświadczenie pacjenta o upoważnieniu osoby bliskiej do uzyskiwania dokumentacji, ze wskazaniem imienia i nazwiska osoby upoważnionej, albo oświadczenie o braku takiego upoważnienia;

3. oświadczenie pacjenta o wyrażeniu zgody albo zezwolenie sądu opiekuńczego na przeprowadzenie badania lub udzielenie innego świadczenia zdrowotnego, na zasadach określonych w rozdziale 5 ustawy.

§ 9

1. Osoba kierująca na badanie lub konsultację przekazuje podmiotowi, do którego kieruje pacjenta, wraz ze skierowaniem, informacje z dokumentacji indywidualnej wewnętrznej pacjenta niezbędne do przeprowadzenia tego badania lub konsultacji.

2. Skierowanie, o którym mowa w ust. 1, zawiera:

1) oznaczenie podmiotu wystawiającego skierowanie, zgodnie z § 10 ust. 1 pkt 1;

2) oznaczenie pacjenta, zgodnie z art. 25 pkt 1 ustawy;

3) oznaczenie rodzaju podmiotu, do którego kieruje się pacjenta na badanie lub konsultację;

4) inne informacje lub dane, w szczególności rozpoznanie ustalone przez lekarza kierującego lub wyniki badań diagnostycznych, w zakresie niezbędnym do przeprowadzenia badania lub konsultacji;

5) datę wystawienia skierowania;

6) oznaczenie osoby kierującej na badanie lub konsultację, zgodnie z § 10 ust. 1 pkt.

3. Podmiot przeprowadzający badanie lub konsultację przekazuje podmiotowi, który wystawił skierowanie, wyniki tych badań lub konsultacji.

§ 10

1. Dokumentacja indywidualna, jeżeli przepisy rozporządzenia nie stanowią inaczej, zawiera:

1) oznaczenie podmiotu:

a) nazwę podmiotu,

b) adres podmiotu, wraz z numerem telefonu,

c) kod identyfikacyjny, o którym mowa w przepisach wydanych na podstawie art. 13 ust. 5 ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz. U. z 2007 r. Nr 14, poz. 89, z późn. zm. 2), zwany dalej „kodem resortowym”, stanowiący I część systemu resortowych kodów identyfikacyjnych - w przypadku zakładu opieki zdrowotnej,

d) nazwę jednostki organizacyjnej oraz jej kod resortowy stanowiący V część systemu resortowych kodów identyfikacyjnych – w przypadku zakładu opieki zdrowotnej,

e) nazwę komórki organizacyjnej, w której udzielono świadczeń zdrowotnych, oraz jej kod resortowy – w przypadku zakładu opieki zdrowotnej,

f) numer wpisu do rejestru prowadzonego przez okręgową izbę lekarską – w przypadku indywidualnej praktyki lekarskiej, indywidualnej specjalistycznej praktyki lekarskiej i grupowej praktyki lekarskiej,

g) numer wpisu do rejestru prowadzonego przez okręgową izbę pielęgniarek i położnych – w przypadku indywidualnej praktyki pielęgniarek, położnych, indywidualnej specjalistycznej praktyki pielęgniarek, położnych i grupowej praktyki pielęgniarek, położnych;

2) oznaczenie pacjenta, zgodnie z art. 25 pkt 1 ustawy, w przypadku dziecka do 1 roku życia – także numer PESEL matki dziecka, a w razie braku numeru PESEL – serię i numer dokumentu potwierdzającego tożsamość;

3) oznaczenie osoby udzielającej świadczeń zdrowotnych oraz kierującej na badanie, konsultację lub leczenie:

a) nazwisko i imię,

b) tytuł zawodowy,

c) uzyskane specjalizacje,

d) numer prawa wykonywania zawodu – w przypadku lekarza, pielęgniarki i położnej,

e) podpis;

4) datę dokonania wpisu;

5) informacje dotyczące stanu zdrowia i choroby oraz procesu diagnostycznego, leczniczego, pielęgnacyjnego lub rehabilitacji, w szczególności:

a) opis udzielonych świadczeń zdrowotnych,

b) rozpoznanie choroby, problemu zdrowotnego, urazu lub rozpoznanie ciąży,

c) zalecenia,

d) informacje o wydanych orzeczeniach, opiniach lub zaświadczeniach lekarskich,

e) informacje o produktach leczniczych, wraz z dawkowaniem, lub wyrobach medycznych zapisanych pacjentowi na receptach;

6) inne informacje wynikające z odrębnych przepisów.

2. W przypadku dokumentacji prowadzonej w postaci elektronicznej oznaczenie osoby udzielającej świadczeń zdrowotnych zawiera dane, o których mowa w ust. 1 pkt 3 lit. a–d, oraz może zawierać podpis elektroniczny.

§ 11

Dokumentacja zbiorcza, jeżeli przepisy rozporządzenia nie stanowią inaczej, zawiera oznaczenie podmiotu, zgodnie z § 10 ust. 1 pkt 1, numer kolejny wpisu, imię i nazwisko oraz numer PESEL pacjenta – jeżeli został nadany, w przypadku noworodka – numer PESEL matki, a w przypadku braku numeru PESEL – serię i numer dokumentu potwierdzającego tożsamość, oznaczenie osoby udzielającej świadczeń zdrowotnych, zgodnie z § 10 ust. 1 pkt 3 lit. a–d, datę dokonania wpisu oraz, jeżeli to wynika z przeznaczenia dokumentacji, istotne informacje dotyczące udzielonych świadczeń zdrowotnych.

Rozdział 2

Dokumentacja w zakładzie opieki zdrowotnej

§ 12

Szpital sporządza i prowadzi:

1) dokumentację indywidualną wewnętrzną w formie historii choroby lub karty noworodka;

2) dokumentację zbiorczą wewnętrzną w formie:

a) księgi głównej przyjęć i wypisów,

b) księgi odmów przyjęć i porad ambulatoryjnych udzielanych w izbie przyjęć,

c) listy oczekujących na udzielenie świadczenia zdrowotnego,

d) księgi chorych oddziału,

e) księgi raportów lekarskich,

f) księgi raportów pielęgniarskich,

g) księgi zabiegów.

§ 13

1. Historię choroby zakłada się niezwłocznie po przyjęciu pacjenta do szpitala.

2. W przypadku gdy leczenie pacjenta wymaga wielokrotnego udzielania tego samego świadczenia zdrowotnego w tej samej komórce organizacyjnej szpitala, dopuszcza się dokonywanie kolejnych wpisów w historii choroby założonej przy przyjęciu pacjenta po raz pierwszy.

§ 14

Historia choroby zawiera pogrupowane informacje dotyczące:

1) przyjęcia pacjenta do szpitala;

2) przebiegu hospitalizacji;

3) wypisania pacjenta ze szpitala.

§ 15

1. Do historii choroby dołącza się dokumenty dodatkowe, w szczególności:

1) kartę indywidualnej opieki pielęgniarskiej;

2) kartę indywidualnej opieki prowadzonej przez położną;

3) kartę obserwacji lub kartę obserwacji przebiegu porodu;

4) kartę gorączkową;

5) kartę zleceń lekarskich;

6) kartę przebiegu znieczulenia, jeżeli było wykonane w związku z udzielonymi świadczeniami zdrowotnymi;

7) kartę zabiegów fizjoterapeutycznych, jeżeli były wykonane;

8) kartę medycznych czynności ratunkowych, w przypadku, o którym mowa w § 52 ust. 2;

9) kartę informacyjną z leczenia szpitalnego, dołączaną po wypisaniu pacjenta ze szpitala;

10) wyniki badań diagnostycznych, jeżeli nie zostały wpisane w historii choroby;

11) wyniki konsultacji, jeżeli nie zostały wpisane w historii choroby;

12) protokół operacyjny, jeżeli była wykonana operacja.

2. Każdy z dokumentów dodatkowych, o których mowa w ust. 1, zawiera co najmniej imię i nazwisko pacjenta.

3. Do historii choroby dołącza się oświadczenia pacjenta, o których mowa w § 8, jeżeli nie zostały zamieszczone w historii choroby.

4. Do historii choroby dołącza się na czas pobytu pacjenta w szpitalu:

1) dokumentację indywidualną zewnętrzną udostępnioną przez pacjenta, w szczególności kartę przebiegu ciąży, karty informacyjne z leczenia szpitalnego, zaświadczenia, orzeczenia, opinie lekarskie, jeżeli są istotne dla procesu diagnostycznego, leczniczego lub pielęgnacyjnego;

2) dokumentację indywidualną pacjenta prowadzoną przez inne komórki organizacyjne szpitala i dokumentację archiwalną szpitala dotyczącą poprzednich hospitalizacji pacjenta;

3) wyniki wcześniejszych badań diagnostycznych, udostępnione przez pacjenta, o ile są istotne dla procesu diagnostycznego lub leczniczego.

5. Oryginały dokumentów, o których mowa w ust. 4 pkt 1 i 3, zwraca się za pokwitowaniem pacjentowi przy wypisie, sporządzając ich kopie, które pozostawia się w dokumentacji wewnętrznej szpitala.

§ 19

Historia choroby, w części dotyczącej wypisania pacjenta ze szpitala, zawiera:

1) rozpoznanie kliniczne składające się z określenia choroby zasadniczej, będącej główną przyczyną hospitalizacji, chorób współistniejących i powikłań;

2) numery statystyczne chorób zasadniczych i chorób współistniejących, ustalone według Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych Rewizja Dziesiąta;

3) opis zastosowanego leczenia, wykonanych badań diagnostycznych i zabiegów oraz operacji, z podaniem numeru statystycznego procedury medycznej, ustalonego według Międzynarodowej Klasyfikacji Procedur Medycznych Rewizja Dziewiąta;

4) epikryzę;

5) adnotację o przyczynie i okolicznościach wypisania ze szpitala, o których mowa w art. 22 ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej;

6) datę wypisu.

§ 20

Historia choroby, w części dotyczącej wypisania pacjenta ze szpitala w przypadku zgonu pacjenta, poza informacjami wymienionymi w § 19 ust. 1 pkt 1–4, zawiera:

1) datę zgonu pacjenta, ze wskazaniem roku, miesiąca, dnia oraz godziny i minuty w systemie 24-godzinnym;

2) opis słowny stanów chorobowych prowadzących do zgonu wraz z odstępami czasu pomiędzy ich wystąpieniem:

a) przyczynę wyjściową albo przyczynę zewnętrzną urazu lub zatrucia,

b) przyczynę wtórną,

c) przyczynę bezpośrednią;

3) protokół komisji stwierdzającej śmierć mózgową, jeżeli taka miała miejsce;

4) adnotację o wykonaniu lub niewykonaniu sekcji zwłok wraz z uzasadnieniem podjętej decyzji;

5) adnotację o pobraniu ze zwłok komórek, tkanek lub narządów.

§ 80

Dokumentacja może być prowadzona w postaci elektronicznej pod warunkiem prowadzenia jej w systemie teleinformatycznym zapewniającym:

1) zabezpieczenie dokumentacji przed uszkodzeniem lub utratą;

2) zachowanie integralności i wiarygodności dokumentacji;

3) stały dostęp do dokumentacji dla osób uprawnionych oraz zabezpieczenie przed dostępem osób nieuprawnionych;

4) identyfikację osoby udzielającej świadczeń zdrowotnych i rejestrowanych przez nią zmian, w szczególności dla odpowiednich rodzajów dokumentacji przyporządkowanie cech informacyjnych, zgodnie z § 10 ust. 1 pkt 3 lit a–d;

5) udostępnienie, w tym przez eksport w postaci elektronicznej dokumentacji albo części dokumentacji będącej formą dokumentacji określonej w rozporządzeniu, w formacie XML i PDF;

6) eksport całości danych w formacie XML, w sposób zapewniający możliwość odtworzenia tej dokumentacji w innym systemie teleinformatycznym;

7) wydrukowanie dokumentacji w formach określonych w rozporządzeniu.

§ 81

1. W przypadku gdy do dokumentacji prowadzonej w postaci elektronicznej ma być dołączona dokumentacja utworzona w innej postaci, w tym zdjęcia radiologiczne lub dokumentacja utworzona w postaci papierowej, osoba upoważniona przez podmiot wykonuje odwzorowanie cyfrowe tej dokumentacji i umieszcza je w systemie informatycznym w sposób zapewniający czytelność, dostęp i spójność dokumentacji.

2. W przypadku wykonania odwzorowania cyfrowego, o którym mowa w ust. 1, dokumentacja jest wydawana na życzenie pacjenta albo niszczona w sposób uniemożliwiający identyfikację pacjenta.

§ 82

Utrwalenie dokumentacji prowadzonej w postaci elektronicznej polega na zastosowaniu odpowiednich do ilości danych i zastosowanej technologii rozwiązań technicznych zapewniających przechowywanie, używalność i wiarygodność dokumentacji znajdującej się w systemie informatycznym co najmniej do upływu okresu przechowywania dokumentacji.

§ 83

1. Udostępnianie dokumentacji prowadzonej w postaci elektronicznej następuje przez:

1) przekazanie informatycznego nośnika danych z zapisaną dokumentacją;

2) dokonanie elektronicznej transmisji dokumentacji;

3) przekazanie papierowych wydruków – na żądanie uprawnionych podmiotów lub organów.

2. Dokumentację prowadzoną w postaci elektronicznej udostępnia się z zachowaniem jej integralności oraz ochrony danych osobowych.

3. W przypadku gdy dokumentacja prowadzona w postaci elektronicznej jest udostępniana w postaci papierowych wydruków, osoba upoważniona przez podmiot potwierdza ich zgodność z dokumentacją w postaci elektronicznej i opatruje swoim oznaczeniem, zgodnie z § 10 ust. 1 pkt 3. Dokumentacja wydrukowana powinna umożliwiać identyfikację osoby udzielającej świadczeń zdrowotnych, zgodnie z § 10 ust. 2.

4. Do udostępniania dokumentacji w trybie określonym w § 75 ust. 2 i § 77 stosuje się odpowiednio przepisy ust. 1–3.

§ 84

W przypadku przeniesienia dokumentacji do innego systemu teleinformatycznego, do przeniesionej dokumentacji przyporządkowuje się datę przeniesienia oraz informację, z jakiego systemu została przeniesiona.

§ 85

1. Dokumentację prowadzoną w postaci elektronicznej sporządza się z uwzględnieniem postanowień Polskich Norm, których przedmiotem są zasady gromadzenia i wymiany informacji w ochronie zdrowia, przenoszących normy europejskie lub normy innych państw członkowskich Europejskiego Obszaru Gospodarczego przenoszące te normy.

2. W przypadku braku Polskich Norm przenoszących normy europejskie lub normy innych państw członkowskich Europejskiego Obszaru Gospodarczego przenoszące te normy uwzględnia się:

1) normy międzynarodowe;

2) Polskie Normy;

3) europejskie normy tymczasowe.

§ 86

1. Dokumentację prowadzoną w postaci elektronicznej uważa się za zabezpieczoną, jeżeli w sposób ciągły są spełnione łącznie następujące warunki:

1) jest zapewniona jej dostępność wyłącznie dla osób uprawnionych;

2) jest chroniona przed przypadkowym lub nieuprawnionym zniszczeniem;

3) są zastosowane metody i środki ochrony dokumentacji, których skuteczność w czasie ich zastosowania jest powszechnie uznawana.

2. Zabezpieczenie dokumentacji prowadzonej w postaci elektronicznej wymaga w szczególności:

1) systematycznego dokonywania analizy zagrożeń;

2) opracowania i stosowania procedur zabezpieczania dokumentacji i systemów ich przetwarzania, w tym procedur dostępu oraz przechowywania;

3) stosowania środków bezpieczeństwa adekwatnych do zagrożeń;

4) bieżącego kontrolowania funkcjonowania wszystkich organizacyjnych i techniczno-informatycznych sposobów zabezpieczenia, a także okresowego dokonywania oceny skuteczności tych sposobów;

5) przygotowania i realizacji planów przechowywania dokumentacji w długim czasie, w tym jej przenoszenia na nowe informatyczne nośniki danych i do nowych formatów danych, jeżeli tego wymaga zapewnienie ciągłości dostępu do dokumentacji.

3. Ochronę informacji prawnie chronionych zawartych w dokumentacji prowadzonej w postaci elektronicznej realizuje się z odpowiednim stosowaniem zasad określonych w odrębnych przepisach.

Rozdział 9

Przepisy przejściowe i końcowe

§ 87

Dopuszcza się prowadzenie dokumentacji w sposób określony w przepisach dotychczasowych przez okres nie dłuższy niż 6 miesięcy od dnia wejścia w życie rozporządzenia.

§ 88

Rozporządzenie wchodzi w życie z dniem 1 stycznia 2011 r.

3. Prowadzenie i archiwizowanie dokumentacji

Prowadzenie i archiwizowanie dokumentacji wynika z ustawy (Dz.U. z 2009 r. Nr 52, poz. 417 i Nr 76, poz. 641 oraz Dz.U. z 2010 r. Nr 96, poz. 620).

Przechowywanie dokumentacji medycznej

Dokumentacja medyczna jest przechowywana przez okres 20 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym dokonano ostatniego wpisu, z wyjątkiem:

· dokumentacji medycznej w przypadku zgonu pacjenta na skutek uszkodzenia ciała lub zatrucia, która jest przechowywana przez okres 30 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym nastąpił zgon,

· zdjęć rentgenowskich przechowywanych poza dokumentacją medyczną pacjenta, które są przechowywane przez okres 10 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym wykonano zdjęcie,

· skierowań na badania lub zleceń lekarza, które są przechowywane przez okres 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego, w którym zrealizowano świadczenie będące przedmiotem skierowania lub zlecenia,

· dokumentacji medycznej dotyczącej dzieci do ukończenia 2 roku życia, która jest przechowywania przez okres 22 lat.

Miejsce przechowywania dokumentacji medycznej

· Dokumentacja medyczna pacjenta, który był pacjentem szpitala w bieżącym roku – Dział Statystyki i Dokumentacji Medycznej.

· Dokumentacja medyczna pacjenta, który był pacjentem szpitala w latach poprzednich – Archiwum Szpitala.

· Dokumentacja medyczna pacjenta, który był pacjentem Poradni Przyszpitalnych (bez względu na termin udzielania porady).

Wzór wniosku – podania o udostępnienie dokumentacji medycznej można znaleźć na bieżącej stronie internetowej szpitala, np.:

· http://moipip.org.pl/kolegium/files/historia_zdrowia_i_choroby.pdf.

4. Segregowanie zużytego sprzętu, przyborów, materiałów i środków – prowadzenie dokumentacji

Na podstawie art. 7 ust. 4 Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz.U. z 2007 r. nr 39, poz. 251, z późn. zm.) zarządza się, co następuje:

§ 1

1. Rozporządzenie dotyczy odpadów medycznych:

2. Rozporządzenie określa szczegółowy sposób postępowania z odpadami medycznymi, w tym:

1) postępowanie z odpadami medycznymi powstałymi w wyniku udzielania świadczeń zdrowotnych w miejscu wezwania;

2) zasady zbierania i czasowego magazynowania odpadów medycznych przed poddaniem odpadów procesowi unieszkodliwiania, a w przypadku braku takich możliwości – przed ich przetransportowaniem do miejsca unieszkodliwiania;

3) warunki transportu wewnętrznego odpadów medycznych w obiektach, w których udziela się świadczeń zdrowotnych lub prowadzi badania i doświadczenia naukowe w zakresie medycyny, zwanego dalej „transportem wewnętrznym odpadów medycznych”.

§ 2

1. Odpady medyczne, z zastrzeżeniem ust. 2, zbiera się w miejscach ich powstawania, uwzględniając ich właściwości, sposób ich unieszkodliwiania lub odzysku.

2. Odpady medyczne powstałe w wyniku udzielania świadczeń zdrowotnych w miejscu wezwania powinny zostać usunięte przez osoby udzielające świadczeń zdrowotnych i z zachowaniem odpowiednich środków ostrożności bezzwłocznie przekazane do pomieszczenia lub urządzenia do magazynowania odpadów medycznych, o którym mowa w § 5.

§ 3

1. Odpady medyczne, o których mowa w § 1 ust. 1 pkt 1, z wyjątkiem odpadów o ostrych końcach i krawędziach, zbiera się do worków jednorazowego użycia z folii polietylenowej, koloru czerwonego, nieprzezroczystych, wytrzymałych, odpornych na działanie wilgoci i środków chemicznych, z możliwością jednokrotnego zamknięcia.

2. Odpady medyczne, o których mowa w § 1 ust. 1 pkt 2, z wyjątkiem odpadów o ostrych końcach i krawędziach, zbiera się do worków jednorazowego użycia z folii polietylenowej, koloru żółtego, nieprzezroczystych, wytrzymałych, odpornych na działanie wilgoci i środków chemicznych, z możliwością jednokrotnego zamknięcia.

3. Odpady medyczne, o których mowa w § 1 ust. 1 pkt 3, z wyjątkiem odpadów o ostrych końcach i krawędziach, zbiera się do worków jednorazowego użycia z materiału nieprzezroczystego w kolorze innym niż czerwony lub żółty, wytrzymałych, odpornych na działanie wilgoci i środków chemicznych, albo do pojemników wielokrotnego użycia.

4. Worki jednorazowego użycia umieszcza się na stelażach lub w sztywnych pojemnikach (jednorazowego lub wielokrotnego użycia) w sposób pozwalający na uniknięcie zakażenia osób mających kontakt z workiem lub pojemnikiem. Odpady medyczne poszczególnych rodzajów, określonych w ust. 1–3, należy w miarę możliwości grupować.

5. Odpady medyczne o ostrych końcach i krawędziach zbiera się w pojemnikach jednorazowego użycia, sztywnych, odpornych na działanie wilgoci, mechanicznie odpornych na przekłucie bądź przecięcie. Zasady oznaczania kolorami poszczególnych rodzajów odpadów medycznych stosuje się odpowiednio.

6. Pojemniki lub worki należy zapełniać do ⅔ ich objętości w sposób umożliwiający ich bezpieczne zamknięcie. Niedopuszczalne jest otwieranie raz zamkniętych pojemników lub worków jednorazowego użycia.

7. Pojemniki lub worki powinny być wymieniane tak często, jak pozwalają na to warunki przechowywania oraz właściwości odpadów medycznych w nich gromadzonych, nie rzadziej niż co 72 godziny.

8. W przypadku uszkodzenia worka lub pojemnika należy go w całości umieścić w innym większym nieuszkodzonym worku lub pojemniku.

§ 4

Każdy pojemnik i każdy worek z odpadami medycznymi powinien posiadać widoczne oznakowanie identyfikujące zawierające:

1) kod odpadów w nich przechowywanych;

2) adres zamieszkania lub siedzibę wytwórcy odpadu;

3) datę zamknięcia.

§ 5

1. Dopuszczalne jest magazynowanie odpadów medycznych, o których mowa w § 1 ust. 1 pkt 1 i 2, w odpowiednio przystosowanych do tego celu pomieszczeniach albo stacjonarnych lub przenośnych urządzeniach chłodniczych, przeznaczonych wyłącznie do magazynowania odpadów medycznych. Przenośne urządzenie chłodnicze jest przeznaczone do magazynowania niewielkiej ilości odpadów.

2. Pomieszczenie do magazynowania odpadów medycznych powinno:

1) posiadać niezależne wejście;

2) być zabezpieczone przed dostępem osób nieupoważnionych;

3) posiadać ściany i podłogi wykonane z materiałów gładkich, łatwo zmywalnych i umożliwiających dezynfekcję;

4) być zabezpieczone przed dostępem owadów, gryzoni oraz innych zwierząt;

5) posiadać drzwi wejściowe bez progu, których szerokość i wysokość powinna gwarantować swobodny dostęp;

6) posiadać wydzielone boksy i miejsca w zależności od rodzajów magazynowanych odpadów medycznych, zgodne z zasadami ich sortowania w miejscach powstawania;

7) posiadać wentylację zapewniającą podciśnienie, z zapewnieniem filtracji odprowadzanego powietrza. Dopuszcza się zastosowanie wentylacji grawitacyjnej pod warunkiem magazynowania odpadów w szczelnie zamkniętych pojemnikach lub kontenerach i oznakowanych w zależności od rodzaju magazynowanych odpadów medycznych.

3. Stacjonarne urządzenie chłodnicze do magazynowania odpadów medycznych powinno:

1) być zabezpieczone przed dostępem osób nieupoważnionych;

2) posiadać ściany i podłogi wykonane z materiałów gładkich, łatwo zmywalnych i umożliwiających dezynfekcję;

3) być zabezpieczone przed dostępem owadów, gryzoni oraz innych zwierząt;

4) posiadać drzwi wejściowe bez progu, których szerokość i wysokość powinna gwarantować swobodny dostęp;

5) być wyposażone w termometr wewnętrzny;

6) posiadać zamknięcie drzwi wejściowych umożliwiające ich otwarcie od wewnątrz;

7) posiadać pomieszczenie izolujące przed wejściem do urządzenia.

4. Przenośne urządzenie chłodnicze powinno:

1) posiadać wnętrze wykonane z materiałów gładkich, łatwo zmywalnych i umożliwiających dezynfekcję;

2) być zabezpieczone przed dostępem owadów, gryzoni oraz innych zwierząt;

3) być zabezpieczone przed dostępem osób nieupoważnionych.

5. W sąsiedztwie pomieszczenia lub stacjonarnego urządzenia chłodniczego powinna znajdować się umywalka z ciepłą i zimną wodą, wyposażona w dozowniki z mydłem i środkiem do dezynfekcji rąk oraz ręczniki jednorazowego użytku.

§ 6

1. Magazynowanie odpadów medycznych o kodzie 18 01 02* może odbywać się tylko w temperaturze do 10°C, a czas ich przechowywania nie może przekroczyć 72 godzin.

2. Magazynowanie odpadów medycznych o kodach 18 01 03*, 18 01 06*, 18 01 08*, 18 01 10* i 18 01 82* w temperaturze od 10°C do 18°C może odbywać się tak długo, jak pozwalają na to ich właściwości, jednak nie dłużej niż 72 godziny, natomiast w temperaturze do 10°C – nie dłużej niż 30 dni.

3. Odpady medyczne o kodach wymienionych w § 1 ust. 1 pkt 3 mogą być magazynowane tak długo, jak pozwalają na to ich właściwości, jednak nie dłużej niż 30 dni.

4. Po każdym usunięciu odpadów medycznych, o których mowa w ust. 1, pomieszczenie lub urządzenie powinno być poddane dezynfekcji, a następnie umyte.

§ 7

1. Transport wewnętrzny odpadów medycznych z miejsca powstawania do miejsca magazynowania, unieszkodliwiania lub odbioru odbywa się środkami transportu przeznaczonymi wyłącznie do tego celu.

2. Do transportu wewnętrznego odpadów medycznych, o których mowa w § 1 ust. 1 pkt 1, używa się wózków zamykanych lub wózków przewożących pojemniki zamykane. W przypadku niewielkich ilości odpadów do transportu wewnętrznego można używać transportowych pojemników zamykanych.

3. Transport wewnętrzny odpadów medycznych wykonuje się w sposób uniemożliwiający uszkodzenie worka lub pojemnika.

4. Środki transportu wewnętrznego odpadów medycznych i pojemniki wielokrotnego użycia należy zdezynfekować i umyć po każdym użyciu.

5. Transport wewnętrzny odpadów medycznych odbywa się w sposób uniemożliwiający narażenie na bezpośredni kontakt z tymi odpadami.

§ 8

1. W obiektach, gdzie udzielane są świadczenia zdrowotne lub prowadzone są badania i doświadczenia naukowe w zakresie medycyny, należy wyznaczyć miejsce przeznaczone do dezynfekcji, mycia i przechowywania wewnątrzzakładowych środków transportu wewnętrznego odpadów medycznych i pojemników wielokrotnego użycia.

2. Miejsce, o którym mowa w ust. 1, powinno posiadać:

1) ściany i podłogi wykonane z materiałów gładkich, łatwo zmywalnych i umożliwiających dezynfekcję;

2) dostęp do wody bieżącej z możliwością jej odprowadzenia do kanalizacji;

3) możliwość swobodnego wjazdu i wyjazdu środka transportu wewnętrznego odpadów medycznych oraz dostępu pracowników obsługi.

§ 9

1. Podmioty udzielające świadczeń zdrowotnych lub prowadzące badania i doświadczenia naukowe w zakresie medycyny opracują szczegółową procedurę postępowania z odpadami medycznymi na stanowiskach pracy, gdzie wytwarza się odpady medyczne.

2. Procedura postępowania z odpadami medycznymi przez osoby udzielające świadczeń zdrowotnych w miejscu wezwania powinna także zawierać oznaczenie miejsca magazynowania odpadów medycznych przez te osoby.

§ 10

W ciągu 12 miesięcy od dnia wejścia w życie niniejszego rozporządzenia odpady medyczne mogą być gromadzone w workach lub pojemnikach innego koloru niż określone w § 3.

§ 11

Traci moc rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 23 sierpnia 2007 r. w sprawie szczegółowego sposobu postępowania z odpadami medycznymi (Dz.U. Nr 162, poz. 1153).

§ 12

Rozporządzenie wchodzi w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia.

Parametry worków
Kolor folii	Grubość folii	Pojemność
żółty	0,035 mm	100 litrów
niebieski, zielony, biały	0,045 mm	80 litrów
brązowy	0,065 mm	80 litrów

4. Do stosowania zimna na małe powierzchnie ciała wykorzystuje się worki z lodem lub wilgotne i zimne okłady.

5. Przy stosowaniu worków z lodem należy pamiętać o wypuszczeniu powietrza z worka (zmniejsza przewodnictwo cieplne), szczelności (korek, uszczelka) oraz owinięciu pokrowcem lub flanelką pochłaniającymi wilgoć powstającą na zewnętrznej powierzchni worka w czasie topienia się lodu.

6. Najlepsze wyniki lecznicze uzyskuje się, stosując worki z lodem przez 30–60 min. z godzinną przerwą. Innym sposobem stosowania zimna na małej powierzchni są wilgotne, zimne okłady. Najczęściej stosuje się okłady zimne wysychające i chłodzące.

7. Okład wysychający:

· Składa się z dwóch warstw: mokrej i suchej. Warstwa sucha powinna pokrywać całkowicie warstwę mokrą. Płótno, flanelę, ręcznik itp. zanurza się w zimnej wodzie i po wyciśnięciu jej nadmiaru przykłada się na leczone miejsce lub okolicę. Warstwa mokra powinna ściśle przylegać do skóry.

· Okład wysycha po 2–3 godz. (u osób gorączkujących szybciej, a u cierpiących na zaburzenia krążenia obwodowego lub wyniszczonych wolniej), dlatego zmienia się go indywidualnie, aby ciągle był wilgotny. Zaraz po założeniu okładu chory zwykle ma uczucie zimna, może występować tzw. „gęsia skórka”, ale już w kilka minut następuje miejscowy odczyn, polegający na rozszerzeniu naczyń krwionośnych skóry.

· Okład rozgrzewa się i wysycha kosztem ciepła chorego, obniżając temperaturę o ok. 1°C, działa również uspokajająco. Okłady tego typu mają zastosowanie w stanach zapalnych żołądka, pęcherzyka żółciowego (kamica), wyrostka robaczkowego itp.

1. Zastosowanie ciepłego okładu:

· Stosowany miejscowo powoduje podwyższenie temperatury tkanek, co daje rozszerzenie naczyń krwionośnych, zmniejsza lepkość krwi, zwiększa przepływ chłonki. Wskutek rozszerzania naczyń skóry wzrasta w nich przepływ krwi, podwyższa się ciśnienie kapilarne (w naczyniach włosowatych), co prowadzi do przenikania płynu śródnaczyniowego do przestrzeni pozanaczyniowej. Wraz ze zwiększonym przepływem w obrębie zapalnego ogniska obserwuje się wzmożoną fagocytozę.

· Działając na tkanki objęte procesem zapalnym, powoduje osłabienie napięcia mięśniowego, zmniejsza bierne przekrwienie, powodując zmniejszenie bólu. Najlepszy efekt miejscowego oddziaływania ciepła dotyczy skóry, a maksymalne nasilenie następuje w ciągu 20–30 min.

2. Najczęściej spotykanymi sposobami stosowania ciepła są okłady pod ceratką, okłady gorące, termofory, poduszki elektryczne itp.

3. Okład pod ceratką:

· Składa się z trzech warstw: warstwy mokrej, ceratki i warstwy suchej. Przed wykonaniem okładu pod ceratką skórę natłuszcza się wazeliną, aby zapobiec maceracji. Materiał (watę, gazę, flanelkę) moczy się w wodzie, 2% roztworze octanu glinu (Altacet), roztworze ichtiolu, naparze rumianku lub w innym środku leczniczym o temperaturze pokojowej.

· Dobrze wyciśnięty materiał przykłada się na skórę tak, aby obejmował całkowicie miejsce objęte stanem zapalnym. Ceratka powinna pokrywać warstwę mokrą, a warstwa sucha ceratkę. Ceratka uniemożliwia parowanie i okład taki utrzymuje wilgotność przez dłuższy czas (należy go zmieniać co 8 godz.).

· Dłuższe stosowanie może doprowadzić do maceracji skóry i wówczas należy je przerwać. Okłady pod ceratką stosuje się np. przy czyrakach, zastrzałach, ropowicach, przy „jęczmieniu” (gradówce) na powiece, w stanach zapalnych żył po wlewach kroplowych, w zakrzepowym zapaleniu żył itp.

4. Okład chłodzący:

· Płótno, flanelę lub ręcznik zanurza się w zimnej wodzie (może być z dodatkiem lodu) i po wyciśnięciu zakłada się na miejsce leczone. Okład zmienia się co 2–3 min. przez 0,5–1 godz., a w razie potrzeby powtarza się co 2–3 godz. Na zimny okład można położyć worek z lodem, przedłużając tym jego działanie.

· Okłady tego typu stosuje się np. na miejsca stłuczeń, zaraz po urazie, w ostrych stanach zapalnych.

5. Okłady gorące:

· Technika ich stosowania jest podobna do okładów oziębiających. Używa się wówczas gorącej wody.

· Stosuje się je w atakach bólów kolkowych w przebiegu kamicy nerkowej i pęcherzyka żółciowego, w skurczu naczyń krwionośnych, np. w niektórych postaciach bólu głowy.

Źródło: opracowanie własne autora

Pamiętaj! Nie oparz chorego/podopiecznego.

Okładów gorących nie należy stosować w początkowym ostrym okresie zapalenia czy urazu, a także w chorobach nowotworowych. Ich zastosowanie wymaga uprzedniej oceny układu krążenia i oddychania.

Do okładów rozgrzewających należą kataplazmy i okłady parafinowe. W stanach zapalnych żył stosowane są zawsze okłady rozgrzewające.

Okłady stosuje się przy urazach i stłuczeniach, ponieważ hamują tworzenie się krwiaków. Po nałożeniu okładu obserwujmy, czy na skórze nie wystąpiły zmiany, takie jak zaczerwienienie, bladość, wysypka i pęcherze. W przypadku wystąpienia objawów przerywamy okładanie.

Okłady łagodzą:

1. Ból brzucha – przy zapaleniu trzustki, zaparciach, zaburzeniach pracy jelit. Okładów nie należy stosować podczas miesiączki.

2. Stany zapalne i urazy sportowe.

3. Ból po ekstrakcji zęba (doskonale sprawdza się lód).

4. Ból głowy – wilgotny ręcznik uprzednio trzymany w zamrażarce kładziemy na kark.

5. Gorączkę – zmoczonymi w letniej wodzie ściereczkami owijamy łydki. Wilgotne kompresy dodatkowo owijamy suchymi ręcznikami, a na nie zakładamy ciepłe skarpety. Chorego przykrywamy od kolan w górę.

Okład rozgrzewający możemy stosować w nerwobólach, stanach zapalnych, nieżycie oskrzeli, kamicy nerkowej, przy urazach i bolesnych miesiączkach. Okłady gorące mają działanie przeciwbólowe, przeciwzapalne, rozluźniające, stosowane są w nerwobólach, w napięciu mięśniowym, w wysiękach, kolce nerkowej i czyrakach.

Kompresy

Kompres zimny

Złożony ręcznik o wymiarach 20 x 20 cm zanurzamy w zimnej wodzie, wyciskamy i kładziemy w okolicy serca. Na mokry kompres kładziemy suchy ręcznik i kocyk. Kompres trzymamy około 15 minut. Taki kompres ma działanie głównie uspokajające. Pomaga w stanach niepokoju, w stanach, którym towarzyszy mocne bicie serca i przy nerwicy serca (po konsultacji z kardiologiem). Nie wolno stosować go w dusznicy bolesnej (http://www.zdrowieiuroda.autogielda.pl/inne/drukuj.php?id=2404%202/3).

Kompres parowy

Zanurzamy w gorącej wodzie lniany ręcznik, nakładamy na to suchy ręcznik i owijamy tak, aby przy ciele była sucha warstwa. Kompres ma być na tyle gorący, na ile możemy wytrzymać ciepło. Na całość nakładamy jeszcze jeden ręcznik i koc. Po zabiegu odpoczywamy 30 minut. Stosujemy go w stanach skurczowych i bólach.

Bańki

Jak działają bańki?

Stawianie baniek (terapia próżniowa) to znana od wieków naturalna metoda lecznicza. Jest ona idealnym sposobem na leczenie przeróżnych infekcji. Gdy stawiane są bańki, wytworzone podciśnienie wciąga skórę, co powoduje, że naczynia krwionośne pękają. Krew, która nagle została usunięta z krwiobiegu, traktowana jest przez nasz organizm jak ciało obce. Dzięki temu uruchamiane są mechanizmy obronne, które zwalczają przy okazji zalążki choroby.

Stawianie baniek tradycyjnych (szklanych):

1. Skórę przed zabiegiem należy umyć.

2. Smarujemy skórę pleców tłustym kremem, oliwką lub wazeliną.

3. Jeśli skóra jest owłosiona, należy ją przed zabiegiem wcześniej ogolić (w przeciwnym wypadku bańka nie będzie prawidłowo przylegać do skóry).

4. Aby usunąć powietrze z bańki, należy posmarować jej wnętrze wacikiem nasączonym w spirytusie i podpalić. Alternatywą jest wprowadzenie do wnętrza bańki na około 4 sekundy zapalonego wacika (na druciku). Po usunięciu powietrza należy niezwłocznie przyłożyć bańkę do skóry chorego.

5. Trzymamy bańkę w jednej ręce, w drugiej zaś płonący wacik na patyczku.

6. Wkładamy ogień do bańki na kilka sekund. Robimy to w odległości paru centymetrów od skóry chorego, jednak nie za blisko, aby uniknąć poparzenia.

7. Szybkim ruchem wyciągamy płonący wacik z wnętrza bańki, jednocześnie przykładając bańkę do skóry.

8. Osobę chorą przykrywamy wraz z postawionymi bańkami i pozostawiamy przez około 15 minut. Bańki ściągamy poprzez uciśnięcie skóry znajdującej się tuż przy jej brzegu.

Zalecenia do stawiania baniek

1. Bańki są dobrym sposobem na walkę z astmą, nadciśnieniem tętniczym, dolegliwościami żołądkowymi, prostatą, czyrakami, hemoroidami, schorzeniami stawów, bólami mięśniowymi.

2. Bańki wykazują również skuteczność w walce z wirusowymi infekcjami dróg oddechowych, takimi jak: katar, przeziębienia, grypa, bóle gardła, zapalenie gardła, zapalenie krtani, zapalenie oskrzeli, zapalenie migdałków.

3. Pomagają w walce z bólami głowy i migrenami.

4. W celu wzmocnienia systemu odpornościowego organizmu.

5. W celu poprawy krążenia krwi (http://www.tipy.pl/artykul_video_59,jak-stawiac-banki.html).

Sposoby na siniaki i stłuczenia

Rzeczy, których potrzebujesz: lód, maść z arniki, kompres z roztworem sody, czosnek i oliwa, lód.

Zimne temperatury powodują szybszą regenerację tkanki. Do stłuczonego miejsca należy przyłożyć na nie dłużej niż 10 minut woreczek z lodem lub żelowy kompres. Okłady należy parokrotnie powtórzyć.

Jeśli nie mamy pod ręką lodu, należy przyłożyć do obolałego miejsca cokolwiek zimnego. Może to być zimna butelka lub woreczek z zamrożonymi warzywami.

5. Zapobieganie zakażeniom

Zakażenie – polega na przystosowaniu i rozmnażaniu się drobnoustrojów w danym organizmie. Dużą rolę odgrywa zmiana wrażliwości i odczynowości ustroju. Ze względu na mechanizm zakażenia wyróżnia się dwa jego rodzaje: zakażenia wewnątrzpochodne (endogenne) oraz zakażenia zewnątrzpochodne (egzogenne).

Zakażenie wewnątrzpochodne – polega na gwałtownym rozmnażaniu się drobnoustrojów, które dotychczas żyły w organizmie w niewielkiej liczbie, ale w pewnym momencie uzyskały sprzyjające warunki do szybkiego rozwoju (np. zapalenie płuc, nieżyt jelit, katar).

Zakażenie zewnątrzpochodne – polega na wtargnięciu do organizmu drobnoustrojów z zewnątrz, najczęściej z innego zakażonego osobnika. Zwykle drobnoustroje te są zjadliwe, silne, odporne, zdolne do przystosowania się, gdyż takich właściwości nabrały u poprzedniego gospodarza. Rozmnażając się, wywołują chorobę zakaźną nawet u osób zdrowych, ze sprawnymi siłami obronnymi.

Zakażenia bezobjawowe – mimo obecności i rozmnażania się drobnoustrojów w organizmie brak jest objawów chorobowych.

Zakażenie utajone – początkowy, przejściowy okres zakażenia, poprzedzający właściwe objawy choroby zakaźnej.

Zakażenie poronne – objawy chorobowe są tak nieznaczne, że niekiedy uchodzą uwadze chorego i lekarza.

Źródła zakażenia:

· ludzie zakaźnie chorzy i chore zwierzęta,

· ludzie i zwierzęta będące nosicielami,

· zwłoki ludzi lub zwierząt krótko po śmierci.

Okres zaraźliwości – czas, kiedy zakażenie może być przeniesione na ludzi zdrowych. W różnych chorobach zakaźnych ma różną długość. W zjawisku nosicielstwa zarazków w organizmie wytwarza się stan specyficznej równowagi. Zarazki namnażają się, lecz nie działają chorobotwórczo. Nosicielstwo może być pochorobowe (krótkotrwałe lub długotrwałe) albo w zakażeniach przebiegających bezobjawowo (możliwe jest zakażenie się od osób w końcowych dniach okresu wylęgania choroby).

Drogi szerzenia się zakażeń

1. Bezpośrednia styczność (droga kontaktowa) z chorym lub nosicielem, podczas pielęgnacji lub leczenia chorych (przeniesienie jatrogenne); przeniesienie z jednej osoby na drugą, które nie są w relacji matka–dziecko, nosi nazwę przeniesienia horyzontalnego.

2. Bezpośrednia styczność z chorym zwierzęciem.

3. Zakażenia własnymi pasożytami, np. owsikami.

4. Zakażenie wertykalne, od matki na dziecko, mogące nastąpić poprzez:

· zakażoną krew (również rodzaj przeniesienia jatrogennego),

· kontakt skóry z materiałem zanieczyszczonym,

· przeniesienie rękoma (droga feralno-oralna),

· drogą pokarmową (nośnikiem jest pokarm, woda, mleko),

· kropelkową – w wyniku kichania lub kaszlenia na inną osobę, w ten sposób przenosi się zakażenie poprzez glebę, w której znajdują się zarazki (zgorzel gazowa – zakażenie ran).

Ekspozycja – narażenie na czynniki o potencjalnym lub udowodnionym działaniu szkodliwym na ustrój człowieka.

Kontaminacja/skażenie – zanieczyszczenie drobnoustrojami środowiska nieożywionego (powierzchni przedmiotów, wody, gleby, powietrza, pożywienia).

Kolonizacja – zasiedlenie powierzchni skóry i błon śluzowych organizmu przez drobnoustroje. Jest zwykle bezobjawowa, może jednak stanowić pierwszy etap infekcji.

Zakażenie szpitalne – każde zakażenie nabyte w szpitalu, rozpoznane klinicznie i potwierdzone laboratoryjnie, które ujawniło się w okresie pobytu chorego w szpitalu lub po jego opuszczeniu. Zakażenia szpitalne mogą także rozwinąć się u personelu medycznego i pozostają w ścisłym związku z jego pracą.

Dekontaminacja:

· skóry i błon śluzowych lub innych tkanek,

· wyrobów medycznych oraz powierzchni pomieszczeń i urządzeń.

Zakażeniom zapobiegamy poprzez:

· higienę rąk i stosowanie środków ochrony indywidualnej,

· utrzymanie czystości otoczenia i osobistej podopiecznych,

· postępowanie z odpadami medycznymi i komunalnymi.

Wynika to z Ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (art. 11, ust. 2, pkt 3–4).

Do środków ochrony osobistej opiekuna medycznego należy: umundurowanie, obuwie, fartuch ochronny i rękawiczki jednorazowego użytku.

Higiena rąk uwzględnia:

· zwykłe mycie rąk,

· higieniczne mycie i dezynfekcję rąk.

Ręce myjemy:

· przed jedzeniem,

· przed przygotowywaniem posiłków,

· po wyjściu z ubikacji,

· po zabawie z psem lub kotem,

· po pracy w ogrodzie.

Należy również krótko obcinać paznokcie.

Zakażeniom zapobiegamy poprzez:

· nieużywanie wspólnych ręczników,

· częstą zmianę bielizny osobistej i pościelowej,

· utrzymywanie w czystości łazienki, ubikacji, a także kuchni i innych pomieszczeń związanych z przygotowywaniem posiłków, tępiąc owady i gryzonie przenoszące jaja i cysty pasożytów,

· dokładnie myjąc warzywa i owoce, szczególnie spożywane w stanie surowym,

· nie jedząc surowego lub niedogotowanego mięsa.

Tabela 4.4. Higiena rąk

Zwykłe/socjalne mycie rąk
Kiedy?	Jak?
· Po przyjściu do pracy · Przed jedzeniem, piciem · Po skorzystaniu z toalety · Po widocznym zabrudzeniu	· Zdjąć biżuterię, zabezpieczyć zranienia na dłoniach · Umyć ręce ciepłą wodą według techniki Ayliffe’a, mydłem w płynie przez 30 sekund · Osuszyć ręcznikiem jednorazowym · Wyrzucić ręcznik do pojemnika, nie dotykając pokrywy (obniżenie ilości drobnoustrojów na rękach 60–90%)

Źródło: opracowanie własne autora

Technika mycia rąk według Ayliffe’a

1. Z dozownika ściennego nanieść odpowiednią porcję mydła
i myć ręce według schematu – każdy etap to pięć ruchów „tam i z powrotem”.

2. Pocieranie dłoni o dłoń.

3. Pocieranie części dłoniowej prawej dłoni o powierzchnię grzbietową lewej dłoni. Zmiana rąk.

4. Dłoń na dłoni, palce splecione, przesuwanie palców jednej dłoni między palcami drugiej dłoni aż do zagłębień międzypalcowych.

5. Pocieranie grzbietowej powierzchni zagiętych palców jednej dłoni pod zagiętymi palcami drugiej dłoni.

6. Kciuk prawej dłoni ujęty w lewą dłoń, wykonywać ruchy obrotowe wokół kciuka. Zmiana rąk.

7. Obrotowe pocieranie opuszków palców prawej dłoni w zagłębieniu dłoniowym lewej dłoni. Zmiana rąk.

Tabela 4.5. Higieniczne mycie i dezynfekcja rąk

Higieniczne mycie i dezynfekcja rąk
Kiedy?	Jak?
· Przed i po zabiegach, w trakcie których może nastąpić kontakt z materiałem biologicznym · Przed założeniem i po zdjęciu rękawiczek · Po kontakcie ze skórą pacjenta z widocznymi zmianami skórnymi	· Mycie zwykłe, a następnie dezynfekcja skóry rąk przez 20–30 s przy użyciu 3–5 ml alkoholowego preparatu dezynfekcyjnego i pozostawienie do wyschnięcia · W przypadku braku widocznych zabrudzeń na rękach można wykonać samą dezynfekcję (np. między pacjentami)

Źródło: opracowanie własne autora

Zalecenia WHO (2009) – Higiena rąk a używanie rękawic medycznych

1. Rękawice nie zastępują mycia ani dezynfekcji rąk.

2. Mycie i dezynfekcję rąk należy wykonywać, kiedy jest to potrzebne, niezależnie od używania lub nieużywania rękawic.

3. Rękawice należy stosować zawsze, gdy może dojść do kontaktu z krwią, innym materiałem biologicznym oraz błonami śluzowymi i uszkodzoną skórą.

4. Stosować rękawice tylko do czynności przy jednym pacjencie.

5. Po każdej czynności przy pacjencie rękawice należy wyrzucić (nie stosować ponownie!). Nie wykonywać innych czynności (np. prace biurowe, obsługa komputera, przechodzenie między gabinetami).

6. Stosować rękawice tylko wtedy, kiedy jest to zalecane według tzw. Standardowych lub Kontaktowych Środków Ostrożności.

Tabela 4.6. Wskazania do stosowania rękawic

Sterylne

Niesterylne (jednorazowe)

· Każdy zabieg chirurgiczny

· Poród drogami natury

· Inwazyjne procedury radiologiczne

· Zakładanie dostępu naczyniowego obwodowego i centralnego

· Przygotowanie żywienia pozajelitowego oraz chemioterapeutyków (onkologia)

· Możliwość kontaktu z krwią, płynami ustrojowymi, wydzielinami, wydalinami i przedmiotami w widoczny sposób zanieczyszczonymi materiałem biologicznym

· Bezpośredni kontakt z pacjentem: zakładanie i usuwanie cewników naczyniowych, pobieranie krwi, rozłączanie linii naczyniowej, badanie przez pochwowe

· Pośredni kontakt z pacjentem: opróżnianie basenów, czyszczenie narzędzi, usuwanie odpadów, sprzątanie

Źródło: opracowanie własne autora

Sytuacje, w których rękawice nie są zalecane:

· poza sytuacją izolacji kontaktowej – kontaktowe środki ostrożności,

· bezpośredni kontakt z pacjentem: pomiar RR, temperatury ciała lub pulsu, iniekcje podskórne lub domięśniowe, kąpanie i ubieranie pacjenta, transport pacjenta, czynności pielęgnacyjne oczu i uszu (bez wydzieliny),

· pośredni kontakt z pacjentem: używanie telefonu, pisanie w historii choroby i karcie gorączkowej, podawanie leków doustnych

· zdejmowanie i zmiana bielizny pościelowej, zakładanie urządzeń do nieinwazyjnego wspomagania wentylacji (np. maski, wąsów tlenowych), przesuwanie mebli pacjenta.

Zapoznaj się z algorytmem mycia i dezynfekcji rąk zamieszczonym na stronie:

· http://www.nil.org.pl/__data/assets/pdf_file/0010/22402/Technika_mycia_rak.pdf

oraz dokumentem zamieszonym na stronie:

· http://www.oilkrakow.org.pl/stomatolodzy/index2.php?option=com_content&do_pdf=1&id=14

Bibliografia

Literatura obowiązkowa

Bodys-Cupak I., Czaja E., Dzikowska M., Modele opieki pielęgniarskiej nad chorym dorosłym. Podręcznik dla studiów medycznych, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2010.

Brzezińska M., Graczkowska M., Zaradnik terapeutyczny. Jak pracować z seniorami w domu pomocy społecznej?, Difin, Warszawa 2012.

Kinghorn S., Gaines S., Opieka paliatywna, red. wyd. polskiego K. de Walden-Gałuszko, A. Gaworska-Krzemińska, Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2011.

Szwałkiewicz E., Opiekun medyczny w praktyce, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2013.

Talarska D., Wieczorowska-Tobis K., Szwałkiewicz E., Opieka nad osobami przewlekle chorymi, w wieku podeszłym i niesamodzielnymi, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2009, 2010, 2011.

Literatura dodatkowa

Kurpas D., Kossolik K., Rehabilitacja w pielęgniarstwie, Wydawnictwo Continuo, Wrocław 2010.

Kwiatkowska A., Krajewska-Kułak E., Panek W., Komunikowanie interpersonalne w pielę-gniarstwie, Czelej, Lublin 2003.

Marcinkowski J.T., Higiena profilaktyka i organizacja w zawodach medycznych, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2003.

Mikołajczak A., Pierwsza pomoc. Ilustrowany poradnik, Publicat, Poznań 2008.

Netografia

Ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. 2008 nr 234 poz. 1570), http://prawo.legeo.pl/prawo/ustawa-z-dnia-5-grudnia-2008-r-o-zapobieganiu-oraz-zwalczaniu-zakazen-i-chorob-zakaznych-u-ludzi/

http://www.poloznictwo.cba.pl

http://chomikuj.pl/Anyleese/E-booki/Piel*c4*99gniarstwo/podstawy+pielegniarstwa+3,50741191.doc

http://www.chomikarnia.net/pliki-opiekun_medyczny_zmiana_bielizny_po%C5%9Bcielowej.php

http://procespielegnowania.pl/proces-pielegnowania-pacjenta-unieruchomionego.html

http://www.wymiennik.com