Spis treści:
Wprowadzenie
1. Kompetencje zawodowe opiekuna medycznego,
zadania opiekuna medycznego w edukacji zdrowotnej
2. Aktywizowanie i organizacja czasu wolnego
osobie chorej i niesamodzielnej
3. Metody, zasady wykonywania zabiegów
higienicznych
4. Zasady, metody zapewnienia osobie chorej
i niesamodzielnej bezpieczeństwa podczas sprawowania opieki
5. Przepisy sanitarno-epidemiologiczne
obowiązujące podczas sprawowania opieki
Bibliografia
Wprowadzenie
Pracę z osobą chorą i niesamodzielną rozpoczynamy od
kompleksowej oceny podopiecznego. Możemy do tego wykorzystać kompleksową ocenę geriatryczną (tab.
2.1).
Proces kompleksowej oceny geriatrycznej zaczyna się od
identyfikacji „pacjenta w potrzebie”.
W pierwszej fazie
procesu diagnostycznego dokonuje się rozpoznania potrzeb i problemów pacjenta,
a także zasobów środowiska w zakresie wszystkich komponentów KOG (tab. 2.1).
Analizuje się wywiad, dokumenty, wytwory, ocenę wydolności czynnościowej PADL
(samoopieka w kąpieli, ubieraniu się, korzystanie z WC, sprawność zwieraczy,
ruch i poruszanie się) oraz IADL (niezależne życie w środowisku domowym i zewnętrznym;
prace domowe, zakupy, przygotowanie posiłków, prowadzenie finansów, kontakty
interpersonalne, załatwianie spraw urzędowych, zdrowotnych), ocenia równowagę i
chód.
Tabela 2.1. Kompleksowa ocena geriatryczna
|
Zdrowie fizyczne
|
Zdrowie psychiczne
|
Całościowa wydolność
funkcjonalna (skale)
|
Dobrostan
środowiskowo-społeczny
|
|
Funkcjonowanie
układów w chorobie, odżywianiu.
|
Funkcje
poznawczo-emocjonalne.
|
Ocena
chodu i równowagi, ocena aktywności i ćwiczeń fizycznych. PADL i IADL
|
Poziom
wsparcia a potrzeby. Dostosowanie środowiska życia a poczucie bezpieczeństwa.
|
Źródło: opracowanie własne autora na podstawie Kędziora-Kornatowska,
Muszalik 2007, s. 93
W drugiej fazie
procesu negocjacji z pacjentem uzgadnia się wspólny cel działania i kontrakt na
świadczone usługi, dążąc do
konsensusu między oczekiwaniami klienta dotyczącymi najbardziej dotkliwego
problemu, a możliwościami sprostania tym oczekiwaniom ze strony systemu
dostępnych środków, usług i wsparcia.
W trzeciej fazie
przeprowadza się realizację kontraktu,
dzieląc pracę między członków zespołu terapeutycznego i rodzinę. Wyznacza się
terminy osiągnięcia celów.
Faza ostatnia to
monitorowanie efektywności interwencji, konfrontowanie skutków z oczekiwaniami
pacjenta. W razie niepowodzeń modyfikuje się cele i dalszy sposób postępowania.
Tabela 2.2.
Stadia procesu KOG
|
Lp.
|
Stadia
|
|
|
1.
|
Ocena
|
Zdrowie (rozpoznanie, rokowanie).
Funkcje (fizyczne, psychiczne, społeczne).
Zasoby (kulturowe, społeczne, ekonomiczne,
rodzinne).
|
|
2.
|
Uzgodnienie celów opieki
|
Czego pacjent oczekuje?
Co może zostać wykonalne w indywidualnej sytuacji
(dialog z pacjentem lub jego opiekunem, kontrakt)?
|
|
3.
|
Specyfikacja planu interwencji
|
Ustalenie celów.
Plan działań.
Przydział zadań w zespole.
|
|
4.
|
Regularny monitoring
|
Czy założone cele opieki i potrzeby pacjenta są
zaspokojone zgodnie z planem?
Czy plan opieki (interwencji) wymaga zmiany?
|
Źródło: opracowanie własne autora na podstawie Kędziora-Kornatowska,
Muszalik 2007, s. 94
1. Kompetencje
zawodowe opiekuna medycznego, zadania opiekuna medycznego w edukacji zdrowotnej
Zadaniem opiekuna medycznego jest rozpoznanie i zaspakajanie
podstawowych potrzeb życiowych podopiecznego, pomoc w utrzymaniu aktywności
ruchowej, wykorzystaniu sprzętu ortopedycznego i rehabilitacyjnego, udzielenie
pierwszej pomocy w stanach nagłego zagrożenia zdrowotnego. Działania opiekuna
to zapobieganie chorobie i kalectwu, ochrona przed czynnikami szkodliwymi,
wsparcie w okresach wzmożonego zapotrzebowania oraz niesienie ulgi w okresie
choroby i zdrowienia.
Zadania zawodowe:
·
aktywizacja i organizacja czasu wolnego,
·
asystowanie pielęgniarce i innemu personelowi
medycznemu podczas wykonywania zabiegów pielęgnacyjnych, konserwacji,
dezynfekcji przyborów i narzędzi stosowanych podczas wykonywania zabiegów,
·
dokonanie pomiarów podstawowych parametrów życiowych
(ciśnienie krwi, tętno, oddech, temperatura ciała),
·
dokumentowanie wykonanych zabiegów higienicznych,
·
planowanie i wykonywanie czynności higienicznych i
pielęgnacyjnych z uwzględnieniem stanu pacjenta,
·
pomaganie przy zmianie pozycji, wstawaniu i
przemieszczaniu się,
·
popularyzowanie zachowania prozdrowotnego – promocja
zdrowia,
·
przekazywanie pielęgniarce informacji o zaobserwowanych
zmianach w stanie zdrowia,
·
przeprowadzanie edukacji w zakresie higieny osobistej i
zabiegów pielęgnacyjnych,
·
respektowanie indywidualności pacjenta i jego praw,
·
rozpoznawanie problemów opiekuńczych osoby chorej i
niesamodzielnej,
·
stosowanie profilaktyki i pielęgnacji
przeciwodleżynowej,
·
stosowanie przepisów prawa dotyczących praw pacjenta,
·
współpraca z pielęgniarką, zespołem terapeutycznym w zakresie
planowania i realizacji planu opieki nad osobą chorą i niesamodzielną,
·
wykonywanie czynności związanych z pomocą w karmieniu
lub karmieniem pacjenta,
·
wykonywanie zabiegów higienicznych u osoby chorej i
niesamodzielnej,
·
wykonywanie zabiegów przeciwzapalnych i kąpieli
leczniczych na zlecenie lekarza lub pielęgniarki,
·
zapewnienie osobie chorej i niesamodzielnej
estetycznego wyglądu łóżka i najbliższego otoczenia oraz wygodnego i
bezpiecznego ułożenia,
·
zapewnienie pacjentowi warunków intymności i poszanowania
godności osobistej,
·
zapewnienie wygodnego i bezpiecznego ułożenia w łóżku,
·
zaspokajanie potrzeb bio-psycho-społecznych.
Wymagane cechy:
·
spostrzegawczość,
·
troskliwość,
·
wrażliwość,
·
odpowiedzialność,
·
cierpliwość,
·
kultura osobista i takt,
·
empatia,
·
sumienność,
·
umiejętność nawiązywania kontaktu z osoba chorą i jej
rodziną.
Uzupełnienie tematu:
·
Talarska D., Wieczorowska-Tobis K., Szwałkiewicz E., Opieka nad osobami przewlekle chorymi, w
wieku podeszłym i niesamodzielnymi,
Wydawnictwo lekarskie PZWL, Warszawa 2011, s. 34–47.
Edukacja zdrowotna, to proces w którym ludzie uczą się dbać o zdrowie własne i
zdrowie społeczeństwa, w którym żyją. Jest nieodłącznym i komplementarnym
elementem i narzędziem promocji zdrowia.
Edukacja pacjenta,
to proces obejmujący oddziaływania wychowawcze i nauczanie skierowane na niego
i jego środowisko, którego celem jest wpływanie na kształtowanie (zmianę lub
utrwalenie) motywów i postaw w pożądanym prozdrowotnym kierunku, zgodnie ze
społecznie akceptowanymi celami programów promocji zdrowia, profilaktyki,
wychowania zdrowotnego i oświaty zdrowotnej. Polega na zamierzonym wpływie na
osobowość pacjenta przez kształtowanie jego zachowań zdrowotnych, poczucia odpowiedzialności
za własne zdrowie, przygotowanie do współpracy i współdziałania w procesie
pielęgnowania i leczenia oraz samopielęgnowania i opieki innej niż
profesjonalna. Dotyczy przekazywania pacjentowi wiedzy i kształtowania u niego
umiejętności potrzebnych do tych działań. Edukacja pacjenta obejmuje to, co
określamy jako pracę wychowawczą i dydaktyczną wynikającą z funkcji i zadań
zawodowych opiekuna medycznego.
Edukacja zdrowotna „jest procesem, opartym na naukowych
zasadach, stwarzającym sposobność planowanego uczenia się, zmierzającym do
umożliwienia jednostkom podejmowania świadomych decyzji dotyczących zdrowia i
postępowanie zgodne z nimi”.
Edukacja zdrowotna obejmuje swoim zakresem:
·
wiedzę o czynnikach społecznych, politycznych i
środowiskowych wpływających na zdrowie,
·
wiedzę o zdrowiu związaną z funkcjonowaniem własnego
organizmu,
·
umiejętność zapobiegania i radzenia sobie w sytuacjach
trudnych,
·
wiedzę i umiejętności związane z korzystaniem z opieki
zdrowotnej.
Przeczytaj i uzupełnij wiedzę:
Promocja zdrowia, to proces umożliwiający zwiększenie kontroli nad własnym zdrowiem
oraz jego poprawę.
Zachowania zdrowotne:
·
aktywność fizyczna,
·
zdrowa zbilansowana dieta,
·
prawidłowa ilość snu,
·
unikanie nadmiaru stresów i skuteczny sposób radzenia
sobie z problemami (stresem),
·
korzystanie ze wsparcia społecznego,
·
niepalenie tytoniu,
·
ograniczone spożywanie alkoholu,
·
bezpieczne zachowania seksualne,
·
umiarkowana ekspozycja na słońce,
·
samobadanie (np. piersi u kobiet) i samokontrola (np.
masy ciała),
·
okresowe badania profilaktyczne,
·
zachowanie bezpieczeństwa w ruchu drogowym.
Obszary
działania promocji zdrowia według Karty
Ottawskiej (http://zm3.webd.pl/wp-content/wyslane/2010/11/promocja-zdrowia-i-edukacja-prozdrowotna.pdf):
·
budowanie polityki prozdrowotnej,
·
tworzenie środowisk sprzyjających zdrowiu,
·
wzmacnianie działań społeczeństwa na rzecz zdrowia,
·
rozwijanie indywidualnych umiejętności służących
zdrowiu,
·
reorientacja służby zdrowia.
Uzupełnienie tematu:
· Talarska
D., Wieczorowska-Tobis K., Szwałkiewicz E., Opieka
nad osobami przewlekle chorymi, w wieku podeszłym i niesamodzielnymi, Wydawnictwo lekarskie PZWL,
Warszawa 2011, s. 28–31.
2. Aktywizowanie i organizacja czasu wolnego
osobie chorej i niesamodzielnej
Czas wolny osoby chorej i niesamodzielnej wypełniamy
zajęciami z terapii zajęciowej, której zadaniem jest usprawnianie fizyczne,
psychiczne i społeczne pacjenta.
Terapia zajęciowa,
to pewne określone czynności o charakterze zajęć fizycznych lub umysłowych,
mających na celu usprawnianie psychiczne, społeczne i fizyczne chorego,
zapewniających możliwość leczenia poprzez „pracę”, rozwijanie osobowości i
poszerzanie zakresu posiadanych umiejętności. To proces, w trakcie którego ma
nastąpić pewna zmiana w funkcjonowaniu osób w nim uczestniczących, to świadomy
wybór takich form twórczości i zachowań, które odpowiadają ich uzdolnieniom i
możliwościom.
Celem terapii zajęciowej jest zapobieganie skutkom
ograniczania aktywności (która towarzyszy chorobie) i przywracanie zdolności do
aktywnego życia w interakcji z otoczeniem społecznym. Uczestnicząc w
przeróżnych formach aktywności zorganizowanej i celowej, jednostki nie pozostają bierne, nie zanika w nich
inicjatywa i chęć do pracy oraz chęć nawiązywania i kontynuowania kontaktów z
innymi. Tym samym osiąga się maksymalny rozwój umiejętności podopiecznego, uczy
lub usprawnia wykonywanie czynności samoobsługowych, tworzy możliwości
prowadzenia samodzielnego życia, a nawet podjęcia zatrudnienia.
W terapii zajęciowej stosuje się świadomy dobór różnych
zajęć typu manualnego, intelektualnego i rozrywkowego, które poprzez
wykonywanie usprawniają uszkodzoną czynność organizmu lub pozytywnie oddziałują
na stan psychiczny pacjenta. Są to metody,
czyli systematycznie stosowane sposoby postępowania prowadzące do założonego
wyniku.
Formy, metody i techniki terapii
zajęciowej:
·
Ergoterapia –
terapia poprzez zajęcia manualne (tkactwo, hafciarstwo, dziewiarstwo,
wikliniarstwo, krawiectwo, kaletnictwo, metaloplastyka, garncarstwo i ceramika,
stolarstwo i ogrodnictwo).
·
Socjoterapia
– terapia zaburzeń zachowania i zaburzeń emocjonalnych w toku spotkań
grupowych, towarzyskich (ludoterapia, zabawoterapia, rekreacja, trening
umiejętności społecznych, terapia ruchem).
·
Arteterapia –
terapia sztuką, kontakt bierny lub czynny ze sztuką i kulturą (rysunek,
malarstwo, grafika, rzeźba, sztuki użytkowe, zdobnictwo i dekoratorstwo).
·
Kinezyterapia
– terapia ruchem, ćwiczenia fizyczne prowadzone przez uprawnionych
rehabilitantów. Jest ona ważna, ponieważ zaspokaja m.in. potrzebę rywalizacji,
wyładowania emocji, odreagowania, relaksu i współzawodnictwa. Przed podjęciem
owej terapii należy uwzględnić stan zdrowia pacjenta, jego tryb życia, poziom
aktywności fizycznej oraz cechy osobiste.
·
Zajęcia
rekreacyjne – organizowanie różnych form rekreacji, takich, jak: spacery, wieczorki
taneczne, gry sportowe, gry i zabawy świetlicowe, spotkania z poezją.
·
Zajęcia
artystyczne – polegają na wszelkiego rodzaju umuzykalnianiu oraz na pracach
ręcznych, np. śpiewaniu znanych piosenek, uczeniu się nowych, słuchaniu muzyki,
udziale w koncertach.
·
Gry i zabawy
– mają na celu poprawę sprawności fizycznej i psychicznej, rozwijanie
orientacji, pomysłowości, uzupełnianie wiadomości oraz umiejętności podejmowania
decyzji, wprowadzają poczucie sprawiedliwości, podporządkowania i poznawania
zasad.
·
Biblioterapia –
terapia poprzez literaturę,
inaczej ukierunkowane czytelnictwo, dostarczające tematów do rozmów, nowego
spojrzenia na własne problemy.
3. Metody,
zasady wykonywania zabiegów higienicznych
Higiena osobista jest dziedziną, której zadaniem jest
utrzymanie i wzmocnienie zdrowia człowieka.
Jest to nabywanie określonych nawyków i umiejętności, które decydują nie tylko
o zdrowiu, ale również o akceptacji w środowisku społecznym. Do higieny
osobistej zaliczamy takie elementy jak mycie zębów, włosów, zmiana bielizny i
ubrań. Mają one bardzo duży
wpływ na zdrowie człowieka.
Zabiegi higieniczne możemy wykonywać różnymi metodami i
technikami. Wybór zależy od stanu zdrowia pacjenta i posiadanego sprzętu
używanego do jego pielęgnacji. Przy wykonywaniu zabiegów opiekun jest
zobligowany do przestrzegania zasad bezpieczeństwa, praw pacjenta, jego
intymności i poszanowania godności osobistej.
Zabiegi higieniczne wykonuje się przy użyciu wody i środków
higienicznych. Miejscem wykonania może być łóżko, specjalnie przygotowane stoły
lub urządzenia. Możemy myć chorego w wannie, pod prysznicem lub przy umywalce.
Niezależnie od miejsca i techniki wykonania zabiegu obowiązują pewne zasady,
których należy przestrzegać.
Pacjent
·
Jest zaopatrzony we własny sprzęt i przybory
higieniczne, niezbędne do
utrzymania higieny osobistej,
np. szczoteczka do zębów, grzebień.
·
Zabiegi obejmują toaletę ciała: toaleta jamy ustnej,
mycie twarzy (w tym golenie), uszu, szyi, kończyn górnych, klatki piersiowej,
kończyn dolnych, pleców, pośladków, toaleta krocza i odbytu, czesanie,
przesłanie łóżka.
·
Skórę myjemy wodą o temp. 38–41°C z użyciem mydła lub
środków pielęgnacyjnych, najlepiej płynnych, twarz myjemy samą wodą, spłukujemy
wodą o niższej temperaturze. W ten sposób zmywamy zanieczyszczenia, odświeżamy
się, pobudzamy krążenie.
·
Jeśli pacjent jest w wieku podeszłym stosujemy środki
myjące przeznaczone do pielęgnacji skóry bardzo wrażliwej. Zapobiega to maceracji naskórka.
·
Kąpiel i natryski bierzemy 2 godz. po posiłku.
·
Pacjent w wieku podeszłym pod natryskiem nie powinien
stać z uwagi na częste omdlenia i możliwość wystąpienia zachwiania równowagi. Należy stosować kąpiel pod
natryskiem lub w wannie co drugi dzień.
·
Codzienna pielęgnacja krocza i odbytu u obu płci.
·
Regularne usuwanie woszczyny z uszu.
·
Zapewnienie intymności (parawan na sali, przepierzenia
w łazience, wywieszki informacyjne).
·
Mycie w pomieszczeniu bez przeciągów, w temp. co
najmniej 22°C.
·
Codzienna zmiana bielizny osobistej, częściej w razie
zabrudzenia. Najlepiej używać
bielizny z włókien naturalnych.
·
Zapewnienie bielizny na zmianę.
·
Łóżko należy ścielić rano po toalecie porannej i
wieczorem przed snem.
Bielizna zmieniana jest też w razie potrzeby (zamoczenie).
·
Stosować profilaktykę przeciwodleżynową. Po myciu skórę osuszyć dotykowo,
natłuścić, wymasować.
·
Systematyczne obcinanie paznokci.
·
Codzienna pielęgnacja stóp.
Opiekun medyczny zawsze pracuje w rękawiczkach jednorazowego
użytku, wymienianych do każdego podopiecznego, fartuchu ochronnym – foliowym.
Zawsze dba o bezpieczeństwo podopiecznego i swoje. Powinien pamiętać o
uzyskaniu zgody od pacjenta, dbać o dobrą współpracę z podopiecznym.
Przeczytaj:
·
http://www.igichp.edu.pl/Marek/Klaspoz/zabiegi2.htm
– na prezentowanej stronie przedstawione są standardy zabiegów higienicznych
kontraktowanych przez NFZ. Dlatego też każdy opiekun medyczny powinien się z
nią zapoznać.
4. Zasady, metody zapewnienia osobie chorej
i niesamodzielnej bezpieczeństwa podczas sprawowania opieki.
Zapewnienie bezpieczeństwa podczas
sprawowania opieki nad osobą chorą i niesamodzielną jest podstawą pracy opiekuna
medycznego. Zapewniają ją m.in. placówki powołane do opieki
nad pacjentem przewlekle chorym.
Zakład pielęgnacyjno-opiekuńczy
i opiekuńczo-leczniczy
Zadaniem zakładu opiekuńczego jest okresowe objęcie
całodobową pielęgnacją oraz kontynuacją leczenia świadczeniobiorców przewlekle
chorych i świadczeniobiorców, którzy przebyli leczenie szpitalne i mają
ukończony proces diagnozowania, leczenia operacyjnego lub intensywnego leczenia
zachowawczego. Nie wymagają
oni już dalszej hospitalizacji w oddziale szpitalnym, jednak ze względu na stan
zdrowia i niesprawność fizyczną, brak samodzielności w samoopiece i
samopielęgnacji, konieczność stałej kontroli lekarskiej, potrzebę
profesjonalnej pielęgnacji i rehabilitacji, powinni przebywać w zakładzie
opiekuńczym. Do zakładu może zostać przyjęty świadczeniobiorca, który w skali
Barthel otrzymał 40 punktów lub mniej. Kontynuacja leczenia oznacza dalsze postępowanie
lecznicze, w tym również żywienie dojelitowe i pozajelitowe, odpowiadające
stanowi zdrowia świadczeniobiorcy, w tym podawanie leków i wykonywanie badań diagnostycznych,
niezbędnych w chorobach o charakterze przewlekłym oraz stosowanie wskazań po
zakończeniu leczenia w oddziale szpitalnym, według indywidualnej oceny lekarza
zakładu opiekuńczego, a
także stosowanie opieki higieniczno-pielegnacyjnej.
Zakres świadczeń przysługujących pacjentowi określa Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 30
sierpnia 2009 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu świadczeń pielęgnacyjnych
i opiekuńczych w ramach opieki długoterminowej (Dz. U. Nr 140, poz. 1147 z
późn. zm.).
Tryb kierowania oraz zasady ustalania odpłatności za pobyt w
zakładach:
·
publicznych – określa Rozporządzenie Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 grudnia
1998 roku w sprawie sposobu i trybu kierowania osób do zakładów
opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych oraz szczegółowych zasad
odpłatności za pobyt w tych zakładach (Dz. U. z 1998 r., Nr 166 poz. 1265)
oraz Karta kwalifikacji pacjenta do
udzielania świadczeń w ZOL/ZPO.
·
niepublicznych – decyzję o przyjęciu do zakładu
podejmuje dyrektor/kierownik zakładu w porozumieniu z lekarzem udzielającym
świadczeń w tym zakładzie w oparciu o Kartę
oceny świadczeniobiorcy kierowanego do zakładu opiekuńczego oraz o w/w
dokumentację.
Domowa opieka nad
pacjentami wentylowanymi mechanicznie
Opiekun medyczny uczestniczy w niej pod ścisłym nadzorem pielęgniarki i
lekarza.
Zasady prowadzenia
wentylacji w warunkach domowych:
·
wyposażenie chorych w niezbędny sprzęt medyczny,
·
stworzenie poczucia bezpieczeństwa chorym i ich
najbliższym poprzez zabezpieczenie dostępu do świadczeń opieki zdrowotnej przez
24 h na dobę we wszystkie dni w tygodniu.
Ciągłą lub okresową terapią oddechową przy pomocy respiratora w
warunkach domowych, mogą być objęci pacjenci:
·
z udokumentowanym zakończonym leczeniem przyczynowym,
·
w pełni zdiagnozowani (wykonane wszelkie niezbędne
badania diagnostyczne, uzasadniające rozpoznanie i potwierdzające niemożność
stosowania innej formy terapii niż ciągła wentylacja).
Pacjenci wentylowani mechanicznie w warunkach domowych nie mogą być
jednocześnie objęci opieką paliatywną i hospicyjną.
Podstawą do objęcia opieką pacjenta wentylowanego
mechanicznie w warunkach domowych jest skierowanie lekarza ubezpieczenia
zdrowotnego. Do skierowania należy dołączyć:
•
kartę informacyjną z leczenia szpitalnego,
•
wyniki badań świadczeniobiorcy,
•
kwalifikację do objęcia opieką w warunkach domowych, wydaną
przez lekarza specjalistę anestezjologii i intensywnej terapii.
Opieka długoterminowa
(domowa)
Opieka długoterminowa jest to opieka nad obłożnie i
przewlekle chorymi przebywającymi w domu. Pacjenci objęci tą opieką nie
wymagają hospitalizacji w oddziałach lecznictwa stacjonarnego, ale ze względu na istniejące
problemy zdrowotne wymagają systematycznej i intensywnej opieki, udzielanej w warunkach domowych
i realizowanej we współpracy z lekarzem oraz pielęgniarką podstawowej opieki
zdrowotnej.
Cel opieki długoterminowej:
•
zapewnienie świadczeń w środowisku domowym pacjentom obłożnie
chorym,
•
przygotowanie chorego (i jego rodziny) do samoopieki i
samopielęgnacji, w tym kształtowanie umiejętności w zakresie radzenia sobie z
niepełnosprawnością.
Do pielęgnacyjnej opieki długoterminowej domowej mogą być
zakwalifikowani świadczeniobiorcy przewlekle chorzy somatycznie i
psychosomatycznie oraz psychicznie chorzy z wyłączeniem ostrej fazy choroby
psychicznej, niezdolni do samoopieki i samopielęgnacji, którzy w ocenie kartą
oceny świadczeniobiorcy uzyskali od 0 do 40 punktów. W przypadku psychicznie chorych, będących w ostrej fazie choroby,
świadczenia zabezpieczone są zgodnie z zarządzeniem Prezesa Funduszu w sprawie
określenia warunków zawierania i realizacji umów w rodzaju opieka
psychiatryczna i leczenie uzależnień oraz Rozporządzeniem
Ministra Zdrowia z dnia 30 sierpnia 2009 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych
z zakresu opieki psychiatrycznej i leczenia uzależnień (Dz. U. Nr 140, poz.
1146 z późn. zm.).
Podstawą objęcia chorego pielęgniarską opieką długoterminową
jest:
•
skierowanie wystawione przez lekarza ubezpieczenia zdrowotnego
(na odpowiednim druku),
•
Karta oceny
świadczeniobiorcy kierowanego do objęcia pielęgniarską opieką długoterminową
domową wystawiona przez lekarza ubezpieczenia zdrowotnego i pielęgniarkę
ubezpieczenia zdrowotnego.
Pielęgniarka opieki długoterminowej zobowiązana jest do
współpracy i informowania lekarza podstawowej opieki zdrowotnej i pielęgniarki
podstawowej opieki zdrowotnej, do których pacjent złożył deklaracje wyboru, o
rozpoczęciu i zakończeniu udzielania świadczeń. Pielęgniarka informuje również
o istotnych zmianach w stanie zdrowia pacjenta, w tym takich, które skutkują
ustaniem przyczyn kwalifikujących pacjenta do pielęgniarskiej opieki
długoterminowej.
Ważne
Pielęgniarka opieki długoterminowej nie może udzielać
świadczeń chorym:
•
objętym opieką przez hospicjum domowe,
•
objętym opieką przez inny zakład opiekuńczy, udzielający świadczeń gwarantowanych
w warunkach stacjonarnych,
•
objętym opieką przez zespół długoterminowej opieki domowej dla
pacjentów/dzieci wentylowanych mechanicznie,
•
chorym w ostrej fazie choroby psychicznej.
Opieka
paliatywna/hospicyjna
Opieka paliatywna/hospicyjna jest wszechstronną, całościową
opieką nad pacjentami chorującymi na nieuleczalne, niepoddające się leczeniu
przyczynowemu, postępujące choroby. Opieka ta ma na celu zapobieganie i
uśmierzanie bólu i innych objawów somatycznych.
Warunki objęcia chorego opieką paliatywną:
•
skierowanie od lekarza ubezpieczenia zdrowotnego,
•
wskazania medyczne, w szczególności fakt występowania u
świadczeniobiorcy jednostki chorobowej, o której mowa w załączniku nr 1 do Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 29
sierpnia 2009 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu opieki
paliatywnej i hospicyjnej (Dz. U. Nr 139, poz. 1138 z późn. zm.).
Hospicjum domowe
Świadczenia opieki paliatywnej i hospicyjnej w ramach
hospicjum domowego udzielane są pacjentom cierpiącym na nieuleczalne,
postępujące schorzenia (m.in. choroby nowotworowe, następstwa chorób zapalnych
ośrodkowego układu nerwowego) wskazane w załączniku nr 1 do Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 29
sierpnia 2009 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu opieki
paliatywnej i hospicyjnej.
Wizyta przedstawicieli hospicjum domowego odbywa się po
uzgodnieniu terminu z pacjentem lub rodziną/opiekunem. W trakcie sprawowania
opieki, podczas każdej wizyty, chorzy i ich rodziny/opiekunowie otrzymują
dokładne pisemne zalecenia, dotyczące dalszego postępowania pielęgnacyjnego i
leczniczego, oraz są informowani o innych formach opieki paliatywnej i
hospicyjnej oraz o zasadach jej prowadzenia. Otrzymują także informację o
numerach telefonów personelu hospicjum domowego, gotowego do udzielenia porad
telefonicznych w każdym dniu tygodnia i w razie potrzeby do złożenia wizyty w
domu.
Oddział Medycyny
Paliatywnej/Hospicjum stacjonarne
Oddział/hospicjum ma na celu zapewnienie całodobowej opieki
medycznej w zakresie świadczeń opieki paliatywno-hospicyjnej pacjentom
cierpiącym na nieuleczalne, postępujące schorzenia. W ramach udzielanych
świadczeń prowadzona jest również tzw. opieka wyręczająca, tj. chorzy przyjmowani są na
okres czasowy (nie dłużej niż 10 dni).
W oddziale medycyny paliatywnej/ hospicjum stacjonarnym
udzielane są świadczenia świadczeniobiorcom cierpiącym na nieuleczalne,
postępujące schorzenia wskazane w załączniku nr 1 do Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 29 sierpnia 2009 r. w sprawie
świadczeń gwarantowanych z zakresu opieki paliatywnej i hospicyjnej (https://www.google.pl/#q=bezpiecze%C5%84stwo+podczas+sprawowania+opieki+choremu).
5. Przepisy sanitarno-epidemiologiczne
obowiązujące podczas sprawowania opieki
Procedury
higieniczne dotyczące personelu
1.
Właściwe
przygotowanie rąk do pracy oraz odpowiednia ich higiena:
·
podczas
pracy nie nosi się biżuterii,
·
paznokcie
muszą być krótkie,
·
zranienia,
otarcia należy zabezpieczyć wodoodpornym opatrunkiem,
·
ręce należy
myć:
-
przed
przystąpieniem do pracy,
-
przed
przyjęciem pacjenta,
-
przed
założeniem rękawiczek,
-
po zdjęciu
rękawiczek i fartucha ochronnego,
-
gdy
rękawiczki zostaną zanieczyszczone krwią lub uszkodzone,
-
przed
jedzeniem, piciem oraz paleniem,
-
po
skorzystaniu z toalety,
-
po
zakończonym dniu pracy.
2.
Obowiązuje
mycie rąk higieniczne i higieniczna dezynfekcja.
3.
Przed
zabiegami chirurgicznymi obowiązuje mycie i dezynfekcja chirurgiczna oraz
stosowanie sterylnych rękawiczek.
4.
Przed
nałożeniem preparatu dezynfekcyjnego – ręce należy osuszyć.
5.
Punkt mycia
rąk oddzielny od punktu mycia narzędzi.
6.
Punkt mycia
rąk wyposażony jest w:
·
baterie
uruchamianą bez dotyku dłonią,
·
dozownik na
mydło płynne,
·
dozownik na
preparat do dezynfekcji rąk,
·
podajnik na
ręczniki jednorazowego użycia,
·
kosz na
zużyte ręczniki.
7.
Dozowniki
muszą być opisane.
8.
Nie można
uzupełniać zawartości dozowników poprzez dolewanie.
9.
Dozowniki
przed ponownym napełnieniem muszą być umyte, wyparzone i osuszone.
10.
Podczas
pracy ręce muszą być osłonięte rękawiczkami, które zmieniamy po każdym
pacjencie oraz w przypadku zanieczyszczenia ich krwią lub uszkodzenia.
11.
Rękawiczki
jednorazowego użycia nie można stosować wielokrotnie.
12.
Brak zmiany
rękawiczek i brak mycia rąk jest przyczyną powstania korzystnego dla
drobnoustrojów środowiska sprzyjającego ich rozwojowi i wzrostu – konsekwencją
jest podrażnienie skóry rąk oraz możliwość wystąpienia zanokcicy paznokciowej wywołanej
wirusem Herpes Simplex.
13.
Mycie rąk i
ich dezynfekcję należy prowadzić wg techniki Ayliffe.
Procedury higieniczne
dotyczące narzędzi i sprzętu medycznego
Narzędzia medyczne po użyciu podlegają:
·
dezynfekcji,
·
myciu,
·
suszeniu,
·
przeglądowi,
·
pakowaniu do sterylizacji,
·
procesowi sterylizacji,
·
magazynowaniu.
Bibliografia
Literatura obowiązkowa
Bodys-Cupak I., Czaja E., Dzikowska
M., Modele opieki pielęgniarskiej nad
chorym dorosłym. Podręcznik dla studiów medycznych, Wydawnictwo Lekarskie
PZWL, Warszawa 2010.
Brzezińska M., Graczkowska M., Poradnik terapeutyczny. Jak pracować z seniorami w domu pomocy
społecznej?, Wydawnictwo Difin, Warszawa 2012.
Ciuruś M., Procedury
higieny w placówkach ochrony zdrowia, Instytut Problemów Ochrony Zdrowia,
Warszawa 2013.
Kinghorn S., Gaines S., Opieka
paliatywna, Elsevier Urban & Partner, Wrocław 2011.
Rozporządzenie
Ministra Zdrowia z dnia 30 sierpnia 2009 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych
z zakresu świadczeń pielęgnacyjnych i opiekuńczych w ramach opieki długoterminowej
(Dz. U. Nr 140, poz. 1147 z późn. zm.).
Rozporządzeniem
Ministra Zdrowia z dnia 30 sierpnia 2009 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych
z zakresu opieki psychiatrycznej i leczenia uzależnień (Dz. U. Nr 140, poz.
1146 z późn. zm.).
Rozporządzenia
Ministra Zdrowia z dnia 29 sierpnia 2009 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych
z zakresu opieki paliatywnej i hospicyjnej (Dz. U. Nr 139, poz. 1138 z
późn. zm.).
Rozporządzenie
Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 grudnia 1998 roku w sprawie
sposobu i trybu kierowania osób do zakładów opiekuńczo-leczniczych i pielęgnacyjno-opiekuńczych
oraz szczegółowych zasad odpłatności za pobyt w tych zakładach (Dz. U. z
1998 r., Nr 166 poz. 1265).
Szwałkiewicz E., Opiekun
medyczny w praktyce, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2013.
Talarska D., Wieczorowska-Tobis K., Szwałkiewicz E., Opieka nad osobami przewlekle chorymi, w
wieku podeszłym i niesamodzielnymi, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa
2011.
Literatura
dodatkowa
Kędziora-Kornatowska K., Muszalik M.,
Kompendium pielęgnowania pacjentów w starszym
wieku, Wydawnictwo Czelej, Lublin 2007.
Kwiatkowska A., Krajewska-Kułak E., Panek W., Komunikowanie interpersonalne w pielęgniarstwie,
Wydawnictwo Czelej, Lublin 2003.
Marcinkowski J. T., Higiena
profilaktyka i organizacja w zawodach medycznych, Wydawnictwo Lekarskie
PZWL, Warszawa 2003.
Milanowska K., Techniki
pracy w terapii zajęciowej, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1982.
Netografia
