Spis treści:
Wprowadzenie
1. Diagnostyczne metody i techniki badawcze
2. Narzędzia badawcze w diagnozie potrzeb i
problemów
3. Poszanowanie praw pacjenta
4. Rola i zadania opiekuna medycznego
5. Zastosowanie technik badawczych
Bibliografia
Wprowadzenie
Termin diagnoza
pochodzi z języka greckiego (dignosis)
– oznacza rozpoznanie, a ściślej rozróżnienie,
i na początku wiązał się jedynie z medycyną. Do nauk społecznych wprowadziła go
Mary Richmond, pisząc o diagnozie w 1917 r.
Współczesna interpretacja tego terminu podkreśla jego dwa
składniki: zebranie potrzebnych danych i ich krytyczne opracowanie w drodze
rozumowania.
Diagnoza to rozpoznanie istoty i uwarunkowań złożonego stanu
rzeczy na podstawie jego cech (objawów), w oparciu o znajomość ogólnych
prawidłowości panujących w danej dziedzinie. Może być cząstkowa lub całkowita.
Możemy powiedzieć, że diagnozowanie to:
·
zebranie w
odpowiedni sposób danych, które wymagają interpretacji,
·
określenia
na ich podstawie badanego stanu rzeczy.
W procesie diagnozy gromadzi się i analizuje dane dotyczące
osoby, które pozwalają charakteryzować:
·
stan fizyczny,
psychiczny i status społeczny,
·
stopień
sprawności,
·
zakres
samodzielności, aktywności życiowej,
·
poziom
radzenia sobie z chorobą, stresem,
·
samoocenę
zdrowia pacjenta,
·
wiedzę i
jego świadomość,
·
reakcje na
istniejące rozpoznanie, chorobę.
Na tej podstawie można odpowiedzieć na pytanie: czy danej
osobie potrzebne jest pielęgnowanie, pomoc ze strony pielęgniarki/opiekuna, czy
własne działanie na rzecz zdrowia.
Diagnoza dostarcza podstaw do planowania i podejmowania
efektywnych działań wielokierunkowej opieki. Stanowi esencję opieki
pielęgniarskiej/opiekuńczej opartej na procesie pielęgnowania.
Według definicji Wirginii Henderson, proces pielęgnowania to: „Uporządkowany i systematyczny
sposób określania problemów opiekuńczych człowieka, ustalanie planów ich
rozwiązywania, realizowanie tych planów oraz ocenianie stopnia efektywności osiąganej
w rozwiązywaniu zidentyfikowanych problemów”.
1.
Metody diagnostyczne i techniki badawcze
Metoda – zespół
teoretycznie uzasadnionych zabiegów koncepcyjnych i instrumentalnych,
obejmujących najogólniej całość postępowania badacza, zmierzającego do
rozwiązania określonego problemu. Można wyróżnić metodę sondażu diagnostycznego
i metodę indywidualnych przypadków – studium indywidualnych przypadków,
obserwację.
Techniki
badawcze (badanie dokumentacji) – analiza dokumentów, obserwacja uczestnicząca,
ankieta, wywiad, obserwacja.
Obserwacja, czyli podstawowa metoda
poznawania pacjenta/podopiecznego/klienta jest procesem spostrzegania, który
jest celowy, planowy i krytyczny. Cechy obserwacji, pozwalające uniknąć błędów
powstających na drodze przypadkowych spostrzeżeń, to:
·
celowość
obserwacji – ma nam dostarczyć informacje, które są potrzebne do rozwiązywania
problemów,
·
planowość
obserwacji – są z góry określone zjawiska, które należy postrzegać, a także
czas i okoliczności, w których obserwowane zjawisko zachodzi,
·
krytyczność
obserwacji – jej rezultaty powinny poddane być krytyce albo ścisłej kontroli.
Przedmiot
spostrzeżeń, to:
·
ludzie, ich
zachowania i wytwory,
·
o przeżyciach
psychicznych można wnioskować pośrednio na podstawie introspekcyjnych zeznań
jednostek,
·
obserwowane
zachowania są symboliczne, dlatego od obserwatora wymaga się wiedzy o danej
kulturze – po to, by móc zrozumieć sens zachowań i symboli,
·
większa
początkowa wiedza o badanych zjawiskach ułatwia nam ich obserwację.
Obserwacja jako technika diagnostyczna, polega na świadomym,
planowym i celowym spostrzeganiu, rejestrowaniu i gromadzeniu danych o
zachowaniach człowieka, sytuacjach i zdarzeniach.
|
Standaryzowane – opracowywanie wyników w sposób
ilościowy.
|
Niestandaryzowane – opracowywanie wyników w sposób
jakościowy.
|
|||
|
Sytuacje sztuczne, czynności wywołane.
|
Sytuacje naturalne, czynności nie wywołane.
|
|||
|
Ukryte.
|
Jawne:
obserwacja jawna z ukrycia;
obserwacja jawna nie z ukrycia.
|
|||
|
Uczestnicząca – badacz uczestniczy w sytuacjach, które
są przedmiotem badania.
|
Quasi-uczestnicząca – badacz posiada wiedzę wstępną o badanych
zjawiskach.
|
Zewnętrzna – badacz zachowuje swą „anonimowość” dla
badanych.
|
||
|
Ciągłe – obserwacja zjawisk nie dających się łatwo
wyodrębnić.
|
Jednorazowe –obserwacja zjawisk łatwych do czasowo –
przestrzennego wyodrębnienia.
|
|||
|
Jednoosobowe – obserwacje prowadzone przez jednego
obserwatora.
|
Wieloosobowe – obserwacja prowadzona przez wielu
niezależnych obserwatorów.
|
|||
Źródło: opracowanie własne autora
Studium
indywidualnego przypadku – „Case study”
Jednostką analizy może być: konkretny
pojedynczy człowiek, małżeństwo, rodzina, instytucja lub organizacja, ruch społeczny,
społeczność lokalna, wydarzenia o niepowtarzalnym charakterze, konkretna
decyzja i jej skutki.
Ankieta
Zestaw pytań o charakterze
otwartym lub mieszanym kilka, kilkanaście pytań)
Kwestionariusz
Zestaw pytań o charakterze zamkniętym (kilkadziesiąt,
kilkaset pytań)
Rodzaje pytań:
pytania otwarte – badany odpowiada własnymi słowami, pytania zamknięte, gdzie
respondent wybiera odpowiedź wśród zestawu możliwych odpowiedzi, pytania półotwarte – to pytania
z otwartą kafeterią, czyli oprócz wymienionych możliwych odpowiedzi, zostawia
się miejsce na dodatkową możliwość oznaczoną najczęściej terminem „inne”,
pozwalającej na zaprezentowanie własnej odpowiedzi.
Wywiad to rozmowa badającego z
respondentem (–ami), prowadzona w celu zdobycia informacji.
Wywiad kwestionariuszowy jest techniką
opartą na bezpośrednim procesie komunikowania się.
Ostatecznym celem diagnozy jest opracowanie wskazań
opiekuńczo/pielęgnacyjnych pacjenta, które będą:
·
stymulowały,
·
wspierały,
·
wspomagały
rozwój potencjalnych możliwości pacjenta.
Typy wywiadu:
·
ze względu na rodzaj pytań: skategoryzowany, nieskategoryzowany,
·
ze względu na sposób prowadzenia: jawny , ukryty , jawny nieformalny
(ukryty formalny),
·
ze względu na liczbę osób: indywidualny, zbiorowy,
·
ze względu na cel: wycinkowy, całościowy (anamnestyczny).
Analiza wytworów
działania:
·
rysunki,
prace wykonane przez pacjenta,
·
notatki,
listy, wypracowania, pamiętniki, dzienniki, wiersze wytwory, jakie powstają
podczas nauki, zabawy, innych czynności.
Analizując wytwory,
wnioskujemy o cechach osobowości, poziomie umysłowym, sprawności motorycznej,
anomaliach rozwoju itp.
Analiza
dokumentów:
Analiza dokumentów polega na uporządkowaniu i interpretacji
zawartych w nich treści pod kątem problemu –celu badawczego lub hipotezy
roboczej. Charakterystyczną jej cechą jest to, że dotyczy ona w dużym stopniu
nie tylko materiału otrzymanego w procesie zainicjowanych specjalnie badań,
lecz także w wyniku działań nie związanych bezpośrednio z podejmowanym procesem
badawczym. Zależy to od
rodzaju dokumentu poddanego analizie.
Opiekun medyczny poddaje analizie karty informacyjne
podopiecznych, karty wypisu oraz wytwory działania.
2.
Narzędzia badawcze w diagnozie potrzeb i problemów
Metody gromadzenia danych o pacjencie, to świadome, planowe i konsekwentne sposoby
postępowania pielęgniarki/opiekuna dla osiągnięcia określonego celu, jakim jest
uzyskanie takiego zakresu i charakteru informacji o stanie pacjenta i jego
środowiska, dzięki którym jest możliwe sformułowanie rozpoznania
pielęgniarskiego/opiekuńczego – diagnozy pielęgniarskiej, a następnie
planowanie, realizowanie i ocenianie osiągniętych celów pielęgnowania.
W pielęgniarstwie wykorzystywane są następujące metody
gromadzenia informacji o pacjencie: obserwacja, wywiad, analiza
dokumentacji, analiza wytworów – pomiar.
Wywiad, to planowa rozmowa z pacjentem,
ukierunkowana na osiągnięcie wcześniej założonego celu.
Cele wywiadu:
·
uzyskanie
możliwie największego zakresu informacji o pacjencie i jego środowisku,
niezbędnych do sprawowania nad nim opieki,
·
nawiązanie
profesjonalnego kontaktu pomiędzy opiekunem a pacjentem i jego rodziną, co ma
niewątpliwy wpływ na współpracę pacjenta i rodziny w planowaniu i realizowaniu
opieki.
Rodzaje wywiadu:
·
planowy
(zamierzony),
·
spontaniczny
(niezamierzony).
Wywiad planowy jest ukierunkowaną rozmową
pielęgniarki/opiekuna medycznego z pacjentem na określony temat.
Wywiad spontaniczny to inaczej rozmowa, w trakcie której
pielęgniarka/opiekun medyczny otrzymuje szereg cennych informacji, których
uzyskania nie zakładała przed jej rozpoczęciem.
Metody wywiadu
Ze względu na narzędzie wywiadu (kwestionariusz pytań do
wywiadu):
·
wywiad
skategoryzowany (prowadzony przy użyciu wcześniej przygotowanej listy pytań,
ułożonych wg określonych zasad i kolejności),
·
wywiad
nieskategoryzowany (polega na określeniu celu i zakresu treści wywiadu, ale bez
wcześniejszego przygotowania zestawu pytań).
Ze względu na osobę, z którą ten wywiad jest prowadzony:
·
bezpośredni
(prowadzony przez pielęgniarkę z pacjentem),
·
pośredni
(prowadzony przez pielęgniarkę z osobami z najbliższego kręgu rodzinnego
pacjenta w sytuacji, gdy wiek lub stan pacjenta uniemożliwia przeprowadzenie z
nim wywiadu.
Zakres pytań w
wywiadzie:
·
o fakty:
funkcjonowanie człowieka w wymiarze biologicznym, psychicznym, społecznych,
czyli objawy, zaburzenia funkcjonowania organizmu, dane osobowe,
·
o opinie
pacjenta lub jego rodziny na temat np. własnego stylu życia, stanu zdrowia,
wydolności opiekuńczej rodziny.
Przykładowe pytania opiekuna medycznego do pacjenta:
1. Imię i nazwisko.
2. Wiek, miejsce zamieszkania, miejsce
pracy.
3. Jakie poważniejsze choroby pacjent
przebył, jakie choroby genetyczne występują w rodzinie?
4. Na co pacjent obecnie choruje, jakie ma
zalecenia lekarskie?
5. Jakie pacjent przyjmuje leki?
6. Jakie pacjent ma alergie pokarmowe i
lekowe?
7. Kto się opiekuje chorym, kogo
poinformować o stanie zdrowia pacjenta?
8. Czy chory stosuje jakąś dietę?
9. Jakie miał szczepienia?
10. Można zapytać o masę ciała pacjenta o
przebyte zabiegi i przeprowadzić wywiad środowiskowy?
Wywiad z pacjentem jest ważny. Do każdego pacjenta należy
podejść indywidualnie. Prowadząc wywiad, trzeba pamiętać o tym, aby starać się uzyskać
informacje konkretne, na temat. Należy mieć również na uwadze, że pacjent może
nam podać informacje nieprawdziwe, wynikające z choroby lub celowo ma zamiar
wprowadzić nas w błąd, np. w celu wyłudzenia zwolnienia lekarskiego, otrzymania
gratyfikacji finansowych – zasiłek etc.
3.
Zastosowanie technik badawczych
Techniki badawcze podane w poprzednim rozdziale mają bezpośrednie
zastosowanie w pracy opiekuna medycznego. Wykorzystuje się je do oceny ogólnego
stanu zdrowia pacjenta. Ocenia się budowę, masę ciała podopiecznego, wzrost,
oddech.
Szczegółowe informacje na temat oceny podopiecznego można
znaleźć w książce Talarskiej, Wieczorowskiej-Tobis, i Szwałkiewicz, pt. Opieka nad osobami
przewlekle chorymi, w wieku podeszłym i niesamodzielnymi – podręcznik dla
opiekunów medycznych.
Jeśli chodzi o przykładową dokumentację technik badawczych,
to znajdziecie ją w Kompendium pielęgnowania
pacjentów w starszym wieku pod red. Kędziora-Kornatowskiej
i Muszalik.
Poniżej przykładowa dokumentacja.
Kwestionariusz
wywiadu
Dane osobowe podopiecznego
|
Imię
i nazwisko
|
|
Wykształcenie
/zawód
|
|
|
Wiek
|
|
Źródło
utrzymania
|
|
|
Płeć
(M/K)
|
|
Stan
rodziny
|
|
|
Stan
cywilny
|
|
Warunki
materialne rodziny
|
|
Rozpoznanie w języku
polskim i po łacinie:
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Data objęcia
opieką podopiecznego/chorego ……………………………………………………………….
Chory przyjęty
w trybie nagłym planowanym (zaznacz
właściwą odp.)
Który pobyt w szpitalu
……………………………………………………………………………………………….
Stan narządów zmysłów:
Wzrok
…………………………………………………………………………………………………………………………
Słuch
…………………………………………………………………………………………………………………………...
Nałogi (tytoń, alkohol, używki)……………………………………………………………………………………..
Przebyte choroby i operacje
…………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
Reakcja chorego na chorobę i fakt
hospitalizacji: (pozytywna, negatywna, obojętna, inna)
……………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………
Zgłaszane dolegliwości (w dniu
przyjęcia/objęcia opieką)
Ból (charakter, miejsce, czas,
częstotliwość i nasilenie)………………………………………………….
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
|
Występowanie
innych objawów
|
TAK
– jakich
|
NIE
|
|
TAK
|
NIE
|
|
Wymioty
|
|
|
Zaparcia
|
|
|
|
Nieprawidłowe
stolce
|
|
|
Duszność
|
|
|
|
Biegunka
|
|
|
Obrzęki
|
|
|
Inne objawy
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………...
W którym
okresie hospitalizacji znajduje się chory …………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
Przygotowania
do badań ………………………………………………………………………………………………………..
……………………………………………………………………………………………………………………………………………..
STAN BIOPSYCHOSPOŁECZNY CHOREGO (w dniu
objęcia opieką), (zaznacz X właściwą odp.)
|
Stan
ogólny: …. Dobry …. średni …. ciężki …. bardzo
ciężki
|
|
|
Niepełnosprawność:
….
Nie dotyczy …. Stopnia
lekkiego …. Umiarkowana …. Znaczna
|
|
|
Kategoria
opieki pielęgniarskiej: ….
I …. II …. III …. IV
|
|
|
Stan
świadomości:
….
Pełna orientacja …. Senność …. Stan przed-śpiączkowy …. Śpiączka …. inne
|
|
|
Tętno
(ilość , rytm, napięcie)
|
|
|
RR
(ciśnienie)
|
|
|
Oddech
(ilość, charakter)
|
|
|
Zabarwienie
skóry , napięcie, obrzęki i inne
|
|
|
Temperatura
|
|
|
Masa
ciała, wzrost , BMI
|
|
|
Układ
moczowy: (diureza prawidłowa samodzielna, pacjent z cewnikiem, inne)
|
|
|
Układ
kostno-stawowo-mięśniowy:
….
Porusza się samodzielnie ….wózek
….
Balkonik …. Kule …. inne
|
|
|
Chory
jest samodzielny: …. Tak …. Nie
….
Częściowo
|
|
|
Inne
spostrzeżenia o chorym: ( stan psychiczny, samopoczucie chorego, społeczny),
moje własne spostrzeżenia
|
|
Dane o chorym uzyskane z innych
źródeł: (dokumentacja chorego, personel oddziału, rodzina, współpacjenci i
inne, metody leczenia).
Postawa wobec starości:
konstruktywna wrogości zależności obronna wrogości w stosunku do siebie
Określ w skali Barthela sprawność
psychofizyczną pacjenta (wersja skrócona)
|
Czynności
|
Nie
potrafi
|
Potrafi
z pomocą
|
Potrafi
samodzielnie
|
|
Spożywanie
posiłków
|
0
|
5
|
10
|
|
Przechodzenie
z łóżka na wózek i odwrotnie
|
0
|
5
|
15
|
|
Utrzymanie
higieny osobistej
|
0
|
0
|
5
|
|
Korzystanie
z WC
|
0
|
5
|
10
|
|
Mycie/kąpiel
całego ciała
|
0
|
0
|
5
|
|
Przejście
powyżej 50m ewentualnie z pomocą sprzętu
|
0
|
5
|
10
|
|
Wchodzenie
po schodach
|
0
|
5
|
10
|
|
Jazda
na wózku
|
0
|
0
|
5
|
|
Ubieranie
i rozbieranie się
|
0
|
5
|
10
|
|
Kontrola
zwieracza odbytu
|
0
|
5
|
10
|
|
Kontrola
zwieracza pęcherz moczowego
|
0
|
5
|
10
|
Grupa I – pacjent samodzielny, niezależny, zdolność do samoopieki
minimalnie ograniczona – 86–100 pkt.
Grupa II – pacjent wymaga częściowej pomocy, asystowania, znacznie
ograniczona zdolność do samoopieki – 21–85 pkt.
Grupa III – pacjent wymagający pomocy, zależny, brak zdolności do
samoopieki – 0–20 pkt.
Źródło: Kompendium
pielęgnowania pacjentów w starszym wieku, red. K. Kędziora-Kornatowska, M.
Muszalik, Wydawnictwo CZELAJ, Lublin 2007, s. 130–133
4.
Rola i zadania opiekuna medycznego
Do zadań opiekuna medycznego należy:
·
rozpoznawanie
problemów opiekuńczych osoby chorej i niesamodzielnej,
·
współpraca
z pielęgniarką w zakresie planowania i realizowania planu opieki nad osobą
chorą i niesamodzielną,
·
pomoc
pielęgniarce podczas wykonywania zabiegów pielęgniarskich,
·
wykonywanie
poleceń pielęgniarki i lekarza dotyczących opieki nad osobą chorą i niesamodzielną,
·
pomaganie
osobie chorej i niesamodzielnej w zaspokajaniu potrzeb związanych z utrzymaniem
ciała w czystości,
·
wykonywanie
zabiegów higienicznych u osoby chorej i niesamodzielnej,
·
wykonywanie
czynności związanych z utrzymaniem czystości i estetyki łóżka oraz najbliższego
otoczenia osoby chorej i niesamodzielnej,
·
pomaganie
osobie chorej i niesamodzielnej w zaspokajaniu potrzeb związanych z odżywianiem,
·
pomaganie
osobie chorej i niesamodzielnej w zaspokajaniu potrzeb związanych z wydalaniem,
·
pomaganie
osobie chorej i niesamodzielnej w utrzymaniu aktywności ruchowej,
·
pomaganie
osobie chorej i niesamodzielnej w użytkowaniu przedmiotów ortopedycznych i
sprzętu rehabilitacyjnego,
·
stosowanie
urządzeń, przyborów i narzędzi niezbędnych podczas wykonywania czynności
higienicznych,
·
dezynfekowanie
i konserwowanie przyborów i narzędzi stosowanych podczas wykonywania zabiegów
pielęgniarskich,
·
zapewnianie
osobie chorej i niesamodzielnej bezpieczeństwa podczas wykonywania zabiegów
higienicznych,
·
dokumentowanie
wykonanych zabiegów higienicznych,
·
nawiązywanie
i utrzymywanie kontaktów międzyludzkich,
·
pomaganie
osobie chorej i niesamodzielnej w adaptacji do warunków życia w szpitalu oraz
zmian związanych z przewlekłą chorobą lub starością,
·
pomaganie
osobie chorej i niesamodzielnej w komunikowaniu się z rodziną, zespołem
opiekuńczym i terapeutycznym oraz z innymi pacjentami,
·
udzielanie
wsparcia emocjonalnego osobie chorej i niesamodzielnej oraz jej rodzinie,
·
przestrzeganie
przepisów sanitarno-epidemiologicznych podczas wykonywania zadań zawodowych,
·
popularyzowanie
zachowań prozdrowotnych,
·
przestrzeganie
przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, ochrony przeciwpożarowej oraz ochrony
środowiska,
·
udzielanie
pierwszej pomocy w stanach nagłego zagrożenia zdrowotnego,
·
organizowanie
stanowiska pracy zgodnie z wymaganiami ergonomii,
·
przestrzeganie
przepisów kodeksu pracy dotyczących praw i obowiązków pracownika i pracodawcy
oraz warunków pracy,
·
przestrzeganie
przepisów prawa dotyczących wykonywanych zadań zawodowych,
·
postępowanie
zgodnie z zasadami etyki,
·
korzystanie
z różnych źródeł informacji.
6. Poszanowanie praw pacjenta
Zwróć uwagę na przestrzeganie praw pacjenta „Klient to nasz
Pan, dzięki niemu mamy pracę ”.
Prawa pacjenta określają ustawy i rozporządzenia:
·
Ustawa z dnia 24 kwietnia 2009 r. Przepisy
wprowadzające ustawę o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta, ustawę o
akredytacji w ochronie zdrowia oraz ustawę o konsultantach w ochronie zdrowia
(Dz. U. Nr 76, poz. 641).
·
Dz. U.
2009.52.417 2009.06.05 zm. Dz.U.2009.76.641 art. 8 Ustawa z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw
Pacjenta (Dz. U. 2009 nr 52 poz. 417).
·
Ustawa z dnia 30 kwietnia 2010 r.
Przepisy wprowadzające ustawy reformujące system nauki (Dz. U. Nr 96, poz. 620).
·
Ustawa z dnia 15 kwietnia 2011 r. o
działalności leczniczej
(Dz. U. Nr 112, poz. 654).
·
Ustawa z dnia 28 kwietnia 2011 r. o
systemie informacji w ochronie zdrowia
(Dz. U. Nr 113, poz. 657).
·
Ustawa z dnia
28 kwietnia 2011 r. o zmianie ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw
Pacjenta oraz ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu
Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. Nr
113, poz. 660).
·
Ustawa z dnia
16 września 2011 r. o zmianie ustawy o nadzorze ubezpieczeniowym i emerytalnym
oraz Rzeczniku Ubezpieczonych oraz ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw
Pacjenta (Dz. U. Nr 234, poz. 1388) oraz zmian wynikających z przepisów
ogłoszonych przed dniem 9 stycznia 2012 r.
·
Obwieszczenie
Marszałka Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 24 stycznia 2012 r. w sprawie
ogłoszenia jednolitego tekstu ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw
Pacjenta (Dz. U. 2012 poz.
159).
·
Rozporządzenie
Ministra Zdrowia z dnia 29 czerwca 2012 r w sprawie sposobu stosowania i
dokumentowania zastosowania przymusu bezpośredniego oraz dokonywania oceny
zasadności jego zastosowania (Dz. U. Nr12, poz. 740). Wzór zawiadomienia o
zastosowaniu przymusu bezpośredniego znajdziesz na stronie: http://www.mz.gov.pl/wwwfiles/ma_struktura/docs/excelprzymbezpos_zal4_20120508.pdf
Z powyższych aktów
prawnych wynika, że pacjent ma:
1.
Prawo do
ochrony zdrowia (art. 68 ust. 1 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 2
kwietnia 1997 r. (Dz. U. Nr 78, poz. 483, z późn. zm.).
2.
Prawo do
świadczeń zdrowotnych odpowiadających wymaganiom wiedzy medycznej,
opartej na dostępnych metodach i środkach zapobiegania, rozpoznawania
i leczenia chorób, wykonywanych przez lekarzy, lekarzy dentystów, pielęgniarki,
położne, diagnostów laboratoryjnych z należytą starannością i zgodnie z
zasadami etyki zawodowej, a w sytuacji ograniczonych możliwości udzielenia
odpowiednich świadczeń – do korzystania z rzetelnej, opartej na kryteriach
medycznych jawnej procedury ustalającej kolejność dostępu do świadczeń (art. 19
ust. 1 pkt 1 Ustawy z dnia 30 sierpnia
1991r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz. U. z 2007 r. Nr 14, poz. 89) zwanej
dalej „ustawą o zakładach opieki zdrowotnej”; art. 4 Ustawy z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty
(Dz. U. z 2005 r. Nr 226, poz. 1943, z późn. zm.) zwanej dalej „ustawą o
zawodach lekarza i lekarza dentysty”; art. 18 Ustawy z dnia 5 lipca 1996 r. o zawodach pielęgniarki i położnej
(Dz. U. z 2001 r. Nr 57, poz. 602, z późn. zm.), zwanej dalej: „ustawą o
zawodach pielęgniarki i położnej”; art. 21 Ustawy
z dnia 27 lipca 2001 r. o diagnostyce laboratoryjnej (Dz. U. z 2004 r. Nr
144, poz. 1529, z późn. zm.) zwanej dalej „ustawą o diagnostyce
laboratoryjnej”).
3.
Prawo do
natychmiastowej pomocy medycznej w zakładach opieki zdrowotnej, ze względu na
zagrożenie zdrowia lub życia pacjenta (art. 7 Ustawy o zakładach opieki zdrowotnej).
4.
Prawo do
intymności i poszanowania godności osobistej w czasie udzielania świadczeń
zdrowotnych (art. 19 ust. 1 pkt 4 Ustawy
o zakładach opieki zdrowotnej, art. 36 ust. 1 Ustawy o zawodach lekarza i lekarza dentysty).
5.
Prawo do
umierania w spokoju i godności (art. 19 ust. 1 pkt 5 Ustawy o zakładach opieki zdrowotnej).
6.
Prawo
(pacjenta lub jego przedstawiciela ustawowego) do uzyskania przystępnej informacji
od lekarza o: swoim stanie zdrowia, rozpoznaniu, proponowanych oraz możliwych
metodach diagnostycznych, leczniczych, dających się przewidzieć następstwach
ich zastosowania albo zaniechania, wynikach leczenia, rokowaniu. Lekarz może
być zwolniony z tego obowiązku wyłącznie na żądanie pacjenta. Lekarz może
udzielać powyższych informacji, innym osobom tylko za zgodą pacjenta (art. 31
ust. 1–3 Ustawy o zawodach lekarza i
lekarza dentysty, art. 19 ust. 1 pkt 2 Ustawy
o zakładach opieki zdrowotnej).
7.
Prawo do
wyrażania zgody na przeprowadzenie badania lub udzielenia innych świadczeń
zdrowotnych, po uzyskania od lekarza odpowiedniej informacji. Jeżeli obwiązujące
przepisy prawa nie stanowią inaczej, zgoda pacjenta może być wyrażona ustnie
albo nawet poprzez takie jego zachowanie, które w sposób niebudzący wątpliwości
wskazuje na wolę poddania się proponowanym przez lekarza czynnościom medycznym
(art. 32 ust. 1 i ust. 7 Ustawy o
zawodach lekarza i lekarza dentysty, art. 19 ust. 1 pkt 3 Ustawy o zakładach opieki zdrowotnej).
8.
Prawo do
wyrażenia w formie pisemnej zgody na zabieg operacyjny albo na zastosowanie
metody leczenia lub diagnostyki stwarzającej podwyższone ryzyko dla pacjenta
(art. 34 ust. 1 Ustawy o zawodach lekarza
i lekarza dentysty).
9.
Prawo do
wyrażenia w formie pisemnej zgody (a w przypadku niemożności wyrażenia zgody w
powyższej formie, za równoważne uważa się wyrażenie zgody ustnie złożonej w
obecności dwóch świadków) na uczestnictwo w eksperymencie medycznym po
uprzednim uzyskaniu informacji: o celach, sposobach i warunkach przeprowadzenia
przedmiotowego eksperymentu, spodziewanych korzyściach leczniczych lub poznawczych,
ryzyku oraz o możliwości odstąpienia od udziału w eksperymencie, w każdym jego
stadium. W przypadku gdyby natychmiastowe przerwanie eksperymentu mogło
spowodować niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia jego uczestnika, lekarz obowiązany
jest go o tym poinformować (art. 24, art. 25 ust. 1 ustawy o zawodach lekarza i
lekarza dentysty).
W celu dodatkowych informacji, zajrzyj na:
Zapoznaj się z poradnikiem praw pacjenta na stronie:
Bibliografia
Literatura obowiązkowa
Kędziora-Kornatowska K., Muszalik M.,
Kompendium pielęgnowania pacjentów w starszym
wieku, Wydawnictwo CZELAJ, Lublin 2007.
Talarska D., Wieczorowska-Tobis K., Szwałkiewicz E., Opieka nad osobami przewlekle chorymi, w
wieku podeszłym i niesamodzielnymi. Podręcznik dla opiekunów
medycznych, Wydawnictwo
Lekarskie PZWL, Warszawa 2009 nn.
Schiefele J.,
Staudt I., Dach M. M., Pielęgniarstwo
geriatryczne, Elsevier Urban&Partner, Wrocław 1998.
Szwałkiewicz E., Opiekun medyczny w praktyce, Wydawnictwo
Lekarskie PZWL, Warszawa 2013.
Literatura dodatkowa
Mötzing G., Schwarz S., Pielęgniarstwo geriatryczne, Wydawnictwo Elsevier
Urban&Partner, Wrocław 2012.
Obwieszczenie Marszałka Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 24 stycznia 2012 r. w sprawie ogłoszenia
jednolitego tekstu ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz.U. 2012 poz. 159).
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29
czerwca 2012 r w sprawie sposobu stosowania i dokumentowania zastosowania
przymusu bezpośredniego oraz dokonywania oceny zasadności jego zastosowania (Dz. U. Nr12, poz. 740).
Ustawa
z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. Nr 112, poz.
654).
Ustawa z dnia 16 września 2011 r. o zmianie
ustawy o nadzorze ubezpieczeniowym i emerytalnym oraz Rzeczniku Ubezpieczonych
oraz ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz. U. Nr 234, poz. 1388).
Ustawa
z dnia 24 kwietnia 2009 r. Przepisy wprowadzające ustawę o prawach pacjenta i
Rzeczniku Praw Pacjenta, ustawę o akredytacji w ochronie zdrowia oraz ustawę o
konsultantach w ochronie zdrowia (Dz. U. Nr 76, poz. 641).
Ustawa
z dnia 27 lipca 2001 r. o diagnostyce laboratoryjnej (Dz. U. z 2004 r. Nr
144, poz. 1529, z późn. zm.).
Ustawa
z dnia 28 kwietnia 2011 r. o systemie informacji w ochronie zdrowia (Dz. U.
Nr 113, poz. 657).
Ustawa z dnia 28 kwietnia 2011 r. o zmianie
ustawy o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta oraz ustawy o
ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim
Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych (Dz. U. Nr 113, poz. 660).
Ustawa
z dnia 30 kwietnia 2010 r. Przepisy wprowadzające ustawy reformujące system
nauki (Dz. U. Nr 96, poz. 620).
Ustawa
z dnia 30 sierpnia 1991r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz. U. z 2007 r.
Nr 14, poz. 89).
Ustawa
z dnia 5 grudnia 1996 r. o zawodach lekarza i lekarza dentysty (Dz. U. z
2005 r. Nr 226, poz. 1943, z późn. zm.).
Ustawa
z dnia 5 lipca 1996 r. o zawodach pielęgniarki i położnej (Dz. U. z 2001 r.
Nr 57, poz. 602, z późn. zm.).
Ustawa
z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz.
U. 2009 nr 52 poz. 417).
Wieczorkowska-Tobis K., Talarska D., Geriatria i pielęgniarstwo geriatryczne. Podręcznik dla studiów
medycznych, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2008.
Netografia
http://www.bpp.gov.pl/dok/ustawa/ustawa06112008-pr.p.pdf - prawa pacjenta
http://www.sp.uj.edu.pl/documents/1408661/2346948/Wyk%C5%82ad3.pdf
